Botontkalking – Nutritionele & orthomoleculaire tips

22 september 2023

medibib-week38-botonkalking-social

Botontkalking 

Botontkalking, ook wel osteoporose genoemd, is een veelvoorkomende aandoening die het botweefsel aantast en resulteert in verlies van botmassa en -dichtheid. Dit verhoogt het risico op botbreuken en wervelinzakkingen, zelfs al bij een geringe belasting. Botontkalking treft vooral oudere volwassenen, niet alleen 1 op de 3 vrouwen na de menopauze, maar ook mannen en jongere personen. In een vorig artikel bespraken we vooral de oorzaken, de risicofactoren, de klachten en hoe we door middel van een botmeting kunnen weten hoever de botontkalking gevorderd is. In dit artikel bespreken we heel wat preventieve nutritionele maatregelen om botontkalking zo veel mogelijk te helpen voorkomen.
 

Botontkalking, een proces

Ons bot is een levend weefsel dat zich voortdurend vernieuwt in cycli van 10% per jaar. Totdat we ongeveer 35 jaar zijn, neemt de botmassa nog toe. Ze wordt steeds steviger en zwaarder omdat er meer bot aangemaakt dan dat er afgebroken wordt. Eens we 45 zijn, helt het evenwicht naar de andere kant; er wordt meer bot afgebroken dan dat er aangemaakt wordt. Bij vrouwen wordt dat afbraakproces nog versneld wanneer ze in de overgang komen. Dat komt omdat er veel minder afbraakremmend vrouwelijk hormoon oestrogeen geproduceerd wordt. Botontkalking is een sluipend en pijnloos proces totdat er plots een botbreuk of wervelinzakking optreedt.


Kunnen we het botontkalkingsproces tegenhouden?

Tegenhouden kunnen we niet, maar afremmen in elk geval wel. Het beste medicijn tegen botontkalking is ervoor te zorgen dat je het niet krijgt. En dat kun je doen door je levensstijl een beetje aan te passen. Hierbij zijn een gezonde en gevarieerde voeding met voldoende calcium noodzakelijk. Maar door steeds de nadruk te leggen op calcium, weten veel mensen niet dat er ook nog andere belangrijke voedingsregels en voedingstoffen nodig zijn in de strijd tegen botontkalking. En die willen we in dit artikel extra belichten.  


Algemene leefregels tegen botontkalking

  • Voldoende lichaamsbeweging
    Regelmatige oefeningen waarbij we ons eigen lichaamsgewicht dragen zijn zinvol. Wandelen, joggen, trappen lopen, touwtje springen, tuinieren en dansen stimuleren de botvorming en het behoud van de botdichtheid.
     
  • Vermijd slechte gewoontes
    Drink zo weinig mogelijk koffie, cola of andere koolzuurhoudende dranken.
    Ook roken vermindert de bothoeveelheid en een teveel aan alcohol draagt bij tot de afbraak van botweefsel.
     
  • Oestrogenen
    Dit vrouwelijke hormoon beschermt ons van nature tegen botafbraak en botontkalking. Omdat de productie ervan na de overgang stilvalt, kunnen vrouwen baat hebben bij het nemen van een supplement van plantaardige oestrogenen. Wees ook lief voor je bijnieren want na de overgang blijven ze een bepaalde vorm van oestrogenen produceren. Vermijd daarom zoveel mogelijk stress. Wees echter op je hoede voor conventionele medicijnen en medicamenteuze oestrogenen, zowel deze op voorschrift als deze die je zonder kunt krijgen.

89f52bfb-8c28-a18b-dd1c-6a24044fa55c.jpg

 

Preventieve voedingsregels om botontkalking te voorkomen

 
  • 35.000 jaar terug in de tijd
    Volgens wetenschappers is ons menselijk DNA in al die jaren nauwelijks veranderd. Dat betekent dat onze voedingsbehoeften nog steeds dezelfde zijn als deze van 35.000 jaar geleden: planten, groenten, fruit, noten, zaden en vlees van wilde dieren. Toen aten we nog geen tarwe en bestonden nog geen zuivelproducten, alcohol en suiker. Het is pas zo’n 10.000 jaar geleden dat de mens zijn jagers-verzamelaarsbestaan heeft ingeruild voor het kweken van tarweproducten zoals brood en het domesticeren van dieren zoals schapen, geiten en koeien. En het is pas zeer recentelijk dat we chocolade, snoep, suiker, chips, tomatenketchup, cola en bewaarbare voeding zijn gaan eten en drinken. Is het niet interessant om te zien dat de meeste voedselallergieën te maken hebben met die recentst geïntroduceerde voedingsmiddelen? Moderne voeding is niet bepaald nuttig voor onze gezondheid, en dus ook niet voor onze botten. Onze volgende voedingsrichtlijnen zijn dan ook gebaseerd op wat ons DNA effectief nodig heeft.
     
  • Het juiste zuurbasenevenwicht
    Zoals we reeds konden lezen in een eerder artikel heeft ons lichaam een goed zuurbasenevenwicht nodig om te kunnen functioneren. Zo moet de pH-waarde van het bloedplasma altijd tussen 7,35 en 7,45 blijven om een goede werking van de stofwisseling te kunnen vrijwaren. De geringste afwijking kan al levensbedreigend zijn en tot de dood leiden. Gelukkig beschikt ons lichaam over een aantal mechanismen om alles wat we eten en drinken zodanig om te zetten dat de verteringsresten de pH-waarden niet overschrijden. Onze nieren en onze longen spelen daarbij een grote rol. Moderne voeding is echter enorm zuurvormend. Als onze zuurcompenserende mechanismen het niet meer aankunnen, haalt het lichaam calcium uit de botten om calciumcarbonaat te maken, dat basisch is. Bij aanhoudende verzuring gaan niet alleen de spieren, de pezen, het onderhuids bindweefsel en de gewrichten verzuren, maar ontstaat er ook geheugenverlies en botontkalking.
    Tips om het zuurbasenevenwicht te herstellen zijn: meer water drinken, alcohol vermijden, dagelijks bewegen in openlucht, positief denken, de voorkeur geven aan basische boven verzurende voeding zoals groene groenten, tarwegras en gerstegras.  
     
  • Vegetariërs
    Botontkalking kan zowel door een teveel als door een tekort aan proteïnen veroorzaakt worden. Volgens een aantal studies zouden vegetariërs een aantoonbaar grotere botdichtheid vertonen dan omnivoren. De consumptie van dierlijke proteïnen bevordert immers zuurvorming wat die botontkalking zou kunnen verklaren.
     
  • Is melk echt wel goed voor elk?
    Het advies om melk te drinken tegen botontkalking wordt tegenwoordig steeds vaker in twijfel getrokken. Het is best wel opvallend dat botontkalking meer voorkomt in landen waar het meest zuivel geconsumeerd wordt. Bovendien blijkt uit onderzoeken dat er minder heupfracturen optreden bij mensen die géén melk drinken. Dat komt omdat melk naast calcium ook veel fosfor bevat en fosfor haalt calcium net weg uit de botten.
     
  • De juiste hoeveelheid eiwitten/proteïnen
    Eiwitten zijn nodig voor het herstel van weefselschade en voor de aanmaak van spieren, immunoglobulinen, neurotransmitters, hormonen en enzymen. Als we te weinig eiwitten eten, komt de werking van deze stoffen in het gedrang. Maar als we er te veel van eten ontstaan er op celniveau schadelijke zwavel-, fosfor- en stikstofverbindingen. Geadviseerd wordt om dagelijks 1 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht tot zich te nemen.
     
  • Kies de juiste koolhydraten
    Koolhydraten bevinden zich voornamelijk in graansoorten en suiker die doorgaans verzurend zijn en dus met mate geconsumeerd moeten worden. Geraffineerde koolhydraten zoals wit brood, witte rijst, bloem en suikers in zoete snacks en gebak leiden tot meer calciumverlies via de urine. Naast zuivelproducten draagt een overmaat aan koolhydraten wellicht ook bij tot verhoogde botontkalking. Geef daarom de voorkeur aan koolhydraten in groenten en fruit omdat ze beter zijn voor de spijsvertering en de verzuring tegengaan.
     
  • Weer suiker uit je voedingspatroon
    Suiker is een van de schadelijkste stoffen voor ons lichaam. Suiker zit niet alleen in taart, koekjes, toetjes, ijs en frisdrank, maar ook in de meeste voorverpakte en geconserveerde voedingswaren. Behalve dat we het lekker vinden, heeft het geen enkele voedingswaarde want het bevat geen vitaminen, mineralen, bouwstoffen of essentiële vetzuren. Daarentegen bemoeilijkt suiker de absorptie van calcium en magnesium waardoor het bijdraagt tot botontkalking.


Orthomoleculaire preventieregels


Door steeds de nadruk te leggen op het belang van calcium om botontkalking te vermijden, wordt vaak vergeten dat er nog andere belangrijke stoffen zijn die het osteoporoseproces kunnen vertragen of zelfs terugschroeven.
  • Organisch silicium
    Botten bestaan voor 35% uit een eiwitweefsel, de zogenaamde collageenmatrix. Het is nu net deze matrix die aan de botstructuur zijn flexibiliteit en breukweerstand geeft. Organisch silicium speelt een belangrijke regulerende rol voor de afzetting van calcium en andere mineralen in de botten. Een klinische studie met 53 vrouwen met osteoporose bevestigt dat suppletie met organisch silicium de mineraaldichtheid in de botten verhoogt.
     
  • Vitamine C 
    Voor een gezond collageenweefsel is vitamine C een onontbeerlijke voedingsstof. Gebufferde vitamine C zal het opbouwend effect van collageen nog versterken.
     
  • Vitamine D3
    Onder invloed van voldoende zonlicht wordt vitamine D onder de huid aangemaakt. Vooral vitamine D3 wordt geadviseerd om een goede opname van calcium in de botten te garanderen.
     
  • Vitamine K2
    Van vitamine K is vooral vitamine K2 onontbeerlijk voor de activiteit van osteocalcine, een boteiwit dat een belangrijke rol speelt in de vorming en de instandhouding van een gezond en goed gemineraliseerd botweefsel. Omdat deze vitamine ook een rol speelt in de bloedstolling, is het raadzaam je arts te raadplegen als je ook bloedverdunners neemt.
     
  • Magnesium
    Naast talrijke andere functies is magnesium ook een bestanddeel van onze botten en tanden. Dit mineraal werkt nauw samen met calcium voor het behoud van sterke botten.
     
  • Calcium
    Zoals iedereen intussen wel weet is calcium het mineraal dat het meest aanwezig is in de botten. Botweefsel bestaat immers uit calciumhydroxyapatiet. Een goed opneembare vorm van calcium is afkomstig uit rode alg, dat ook rijk is aan andere nuttige vitaminen en mineralen voor de botten zoals strontium, magnesium, vitamine D3 en vitamine K2.

CONCLUSIE

Botontkalking is een ernstige aandoening die de levenskwaliteit kan verminderen en het risico op fracturen verhoogt. Door bewust te zijn van de risicofactoren en preventieve maatregelen te nemen, kun je de kans op het ontwikkelen van osteoporose aanzienlijk verminderen. Een gezonde levensstijl, regelmatige lichaamsbeweging, een goed zuurbasenevenwicht, en specifieke vitaminen en mineralen zijn cruciale aspecten van het behoud van sterke en gezonde botten gedurende het hele leven. Raadpleeg altijd een medische professional voor persoonlijk advies en begeleiding met betrekking tot je botgezondheid.