Calcium – Calciumtekort oorzaken & symptomen
Calcium (deel 2)
Vorige week bespraken we calciumtekort in verband met een minder goed werkende bijschildklier. Vandaag bekijken we calciumtekort vanuit een andere hoek …
Calciumtekort
Bij onvoldoende calcium voor de instandhouding van de fysiologische functies onttrekt het lichaam calcium uit de botten en de tanden, wat leidt tot botontkalking (osteoporose) met daaraan gekoppeld spierpijn en spierkrampen. Bij kinderen kan een calciumdeficiëntie verstrekkende gevolgen hebben zoals onvolledige botvorming en skeletvervorming (rachitis). Bij ons komt dit gelukkig niet zo vaak meer voor.
Bij volwassenen vanaf 45 jaar en vooral bij vrouwen die na de menopauze geen oestrogenenbehandeling ondergaan, neemt de botresorptie de overhand wat eveneens leidt tot osteoporose met een verhoogd risico op botbreuken als gevolg.
Vreemd maar waar, een aantal recente studies leiden tot een calciumparadox waarin blijkt dat mensen uit landen met een lagere calciuminname meestal ook een lagere prevalentie hebben op osteoporose. Hierin wordt gesuggereerd dat er nog andere factoren moeten zijn die een belangrijke rol spelen in het verhinderen van osteoporose en botbreuken. De synergie met vitamine D en fysieke activiteit blijken een positief effect te hebben op de botmassa.
Oorzaken van een verminderde calciumopname en calciumtekort
De calciumbehoefte bij kinderen neemt toe van de geboorte (400 mg/dag) tot 18 jaar (1150 mg/dag), zowel bij jongens als bij meisjes. Voor volwassen, 60-plussers, zwangere en zogende vrouwen is de ADH 950 mg/dag. Omdat onze voeding vaak niet toereikend is, is de kans groot dat er een sluipend calciumtekort optreedt.
Calciumsuppletie
Bij een vermoeden van calciumtekort moet je eerst proberen je eetpatroon aan te passen en meer calciumrijke producten te eten.
Bij extra nood aan extra calcium kun je een calciumsupplement gebruiken met een (onderhouds)dosering van 200 tot 600 mg per dag. Een hogere, therapeutische dosering van 600 tot 1000 mg per dag kan overwogen worden in geval van PMS, in combinatie met corticosteroïden en preventief tegen osteoporose en zwangerschapseclampsie.
In het algemeen wordt calcium uit supplementen niet zo goed geabsorbeerd. Interessant om weten hierbij is dat inname met voedsel de absorptie van calcium verhoogt. Vooral lactose in zuivelproducten, vitamine D, vezels rijk aan inuline en fructo-oligosachariden, en fosfolipiden kunnen de calciumabsorptie helpen verhogen.
Net zoals bij magnesium bestaan er zowel organische als anorganische calciumverbindingen. Anorganische calciumverbindingen die in de bodem voorkomen en daaruit opgenomen worden door planten, zoals calciumcarbonaat, hebben over het algemeen een lagere biologische beschikbaarheid dan organisch gebonden calciumverbindingen zoals calciumbisglycinaat, calciumgluconaat en calciumcitraat, waarvan calciumbisglycinaat de beste opneembaarheid blijkt te hebben.
Wie last heeft van overmatig maagzuur, kiest best calcium in de vorm van rode alg (Lithothamnion) in combinatie met vitamine D3. Deze calciumvorm heeft een groot absorptievermogen in het lichaam.
Vorige week bespraken we calciumtekort in verband met een minder goed werkende bijschildklier. Vandaag bekijken we calciumtekort vanuit een andere hoek …
Calciumtekort
Bij onvoldoende calcium voor de instandhouding van de fysiologische functies onttrekt het lichaam calcium uit de botten en de tanden, wat leidt tot botontkalking (osteoporose) met daaraan gekoppeld spierpijn en spierkrampen. Bij kinderen kan een calciumdeficiëntie verstrekkende gevolgen hebben zoals onvolledige botvorming en skeletvervorming (rachitis). Bij ons komt dit gelukkig niet zo vaak meer voor.
Bij volwassenen vanaf 45 jaar en vooral bij vrouwen die na de menopauze geen oestrogenenbehandeling ondergaan, neemt de botresorptie de overhand wat eveneens leidt tot osteoporose met een verhoogd risico op botbreuken als gevolg.
Vreemd maar waar, een aantal recente studies leiden tot een calciumparadox waarin blijkt dat mensen uit landen met een lagere calciuminname meestal ook een lagere prevalentie hebben op osteoporose. Hierin wordt gesuggereerd dat er nog andere factoren moeten zijn die een belangrijke rol spelen in het verhinderen van osteoporose en botbreuken. De synergie met vitamine D en fysieke activiteit blijken een positief effect te hebben op de botmassa.
Oorzaken van een verminderde calciumopname en calciumtekort
- Ontoereikende consumptie van calcium via de voeding. Hierdoor ontstaat er een tekort aan calcium in het bloed zodat het lichaam gedwongen wordt het nodige calcium uit de botten te halen om de vitale fysiologische functies te kunnen garanderen.
- Tekort aan vitamine D door te weinig zonlicht, fosfor en/of magnesium. Vitamine D verhoogt de calciumabsorptie in de botten en fosfor zorgt voor meer stevigheid van botten en tanden. Opgelet, een teveel aan fosfor door overmatige consumptie van frisdrank, remt ook de calciumopname.
- Tekort aan vitamine K2, nodig voor de juiste verdeling van calcium in het lichaam.
- Verhoogde calciumafscheiding via de urine door overmatig gebruik van cafeïne, zout, en eiwitrijke voeding.
- Bepaalde voedingsstoffen zoals oxaalzuur (in spinazie, rabarber en postelein), fytinezuur (in rauwe zemelen en granen) en witte suiker vormen onoplosbare complexen met calcium, waardoor de calciumopname verhinderd wordt.
- Verminderde intestinale absorptie (malabsorptie) door lage vetinnames, stress, alcoholconsumptie, gebrek aan beweging, roken…
- Aandoeningen zoals glutenallergie (coeliakie), inflammatoire darmziekte (ziekte van Crohn), collitis ulcerosa, alvleesklierontsteking (pancreatitis), exocriene pancreasinsufficiëntie, hyperthyroïdie, anorexia, maagoperatie, atrofische gastritis, cystische fibrose…
- Medicijnen zoals maagzuurremmers, corticosteroïden…
- De menopauze zorgt voor een daling van de oestrogeenspiegels. Aangezien oestrogeen helpt om calcium in de botten te houden, leidt de daling van de oestrogeenspiegels bij de overgang onvermijdelijk tot botafbraak.
- Leeftijd: Door ouder te worden slaagt het lichaam er steeds minder in om calcium op re nemen uit de voeding. Daarom hebben ouderen meer calcium nodig.
- Verhoogd verlies via ontlasting, urine, zweet en afgestoten huidcellen
- Ras: mensen van Aziatische en Afrikaanse afkomst absorberen calcium efficiënter dan blanken.
- Spierpijn en spierkrampen
Spierpijn, spiertrekkingen en spierkrampen in armen, handen, benen, voeten en tenen zijn de meest voorkomende symptomen van calciumtekort. Door een gebrek aan calcium worden de zenuwcellen overgevoelig wat leidt tot oncontroleerbare spiertrillingen, gevoelloosheid, tintelingen, plotse spierkrampen en/of een branderige huid. Een te laag calciumniveau kan zelfs het zenuwstelsel aantasten en de werking ervan beïnvloeden.
- Zwakke botten en botontkalking
Lage calciumwaarden verzwakken de botten wat het risico verhoogt op onvolgroeide botten, weke botten (osteomalacie) en botvervormingen (Engelse ziekte, rachitis) bij kinderen, en osteoporose en botbreuken bij ouderen en vrouwen na de menopauze. Op lange termijn word je ook kleiner en verlies je aan kracht.
- Slecht gebit
- Calciumdeficiëntie uit zich ook in een vertraagde en gebrekkige tandvorming bij kinderen, verzwakte tanden, sneller tandbederf ondanks een goede verzorging van de tanden, en andere orale problemen.
- Verzwakt immuunsysteem
Calcium is een alkalisch mineraal dat een positief effect heeft op de zuurtegraad van het bloed. Calciumtekort draagt bij tot verzuring en maakt ons gevoeliger voor verkoudheden, maar ook voor andere virale, bacteriële en schimmelinfecties. Bacteriën en schimmels kunnen niet overleven in een alkalische omgeving. Bovendien ondersteunt calcium het genezingsproces van wondjes en verwondingen.
- Moeite om af te vallen
Calcium draagt bij tot een normaal energieleverend metabolisme. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen met overgewicht (obesitas) meestal calcium te kort hebben, waardoor ze moeilijk kunnen afvallen. Een calciumarm dieet versnelt gewichtstoename en vetopslag terwijl een calciumrijk dieet leidt tot gewichtsverlies.
- Premenstrueel syndroom
Calciumtekort vooral in combinatie met een tekort aan vitamine B, meer bepaald vitamine B6, magnesium en/of vitamine D kan bij vrouwen de symptomen van PMS zoals humeurigheid, drang naar eten, opgeblazen gevoel en krampen doen toenemen.
- Slaapproblemen
Calciumtekort is een van de oorzaken van slaapproblemen. Slapeloosheid leidt op termijn tot slaapgebrek met stemmingsproblemen en een verminderde arbeidsproductiviteit als gevolg. Calcium draagt bij tot de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Vandaar dat een glas warme melk voor het slapengaan wonderen kan doen bij slechte slapers.
- Nagels en huid
Calciumdeficiëntie kan zich ook uiten in een droge huid en broze nagels.
- Zwangerschapsvergiftiging
Onderzoek aan de Universiteit van Maastricht en het UCM+ heeft aangetoond dat vrouwen die een calciumsupplement nemen tijdens de zwangerschap voor een kwart minder risico lopen om een zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) op te lopen.
De calciumbehoefte bij kinderen neemt toe van de geboorte (400 mg/dag) tot 18 jaar (1150 mg/dag), zowel bij jongens als bij meisjes. Voor volwassen, 60-plussers, zwangere en zogende vrouwen is de ADH 950 mg/dag. Omdat onze voeding vaak niet toereikend is, is de kans groot dat er een sluipend calciumtekort optreedt.
Calciumsuppletie
Bij een vermoeden van calciumtekort moet je eerst proberen je eetpatroon aan te passen en meer calciumrijke producten te eten.
Bij extra nood aan extra calcium kun je een calciumsupplement gebruiken met een (onderhouds)dosering van 200 tot 600 mg per dag. Een hogere, therapeutische dosering van 600 tot 1000 mg per dag kan overwogen worden in geval van PMS, in combinatie met corticosteroïden en preventief tegen osteoporose en zwangerschapseclampsie.
In het algemeen wordt calcium uit supplementen niet zo goed geabsorbeerd. Interessant om weten hierbij is dat inname met voedsel de absorptie van calcium verhoogt. Vooral lactose in zuivelproducten, vitamine D, vezels rijk aan inuline en fructo-oligosachariden, en fosfolipiden kunnen de calciumabsorptie helpen verhogen.
Net zoals bij magnesium bestaan er zowel organische als anorganische calciumverbindingen. Anorganische calciumverbindingen die in de bodem voorkomen en daaruit opgenomen worden door planten, zoals calciumcarbonaat, hebben over het algemeen een lagere biologische beschikbaarheid dan organisch gebonden calciumverbindingen zoals calciumbisglycinaat, calciumgluconaat en calciumcitraat, waarvan calciumbisglycinaat de beste opneembaarheid blijkt te hebben.
Wie last heeft van overmatig maagzuur, kiest best calcium in de vorm van rode alg (Lithothamnion) in combinatie met vitamine D3. Deze calciumvorm heeft een groot absorptievermogen in het lichaam.
Veiligheid en nevenwerkingen
- De aanvaardbare bovengrens voor de inname van calcium voor volwassenen bedraagt 2000 mg per dag. Dat betekent dat men naast de voeding maximaal 1000 à 1600 mg calcium per dag mag innemen via een voedingssupplement.
- Calciumsuppletie kan boeren, winderigheid en soms constipatie veroorzaken.
- Doses die de bovengrens overschrijden kunnen het bloedcalcium te veel verhogen (hypercalcemie) wat kan leiden tot hartritmestoornissen, aderverkalking en een verhoogd risico op een hartinfarct.
- De kans op afzetting van calcium in bloedvaten (aderverkalking) en andere zachte weefsels neemt af bij voldoende lichaamsbeweging en een goede inname van vitamine D3 en K2.
- Gebruik geen calciumsupplement als je een te hoge vitamine D-status hebt, of als je lijdt aan sarcoïdose of hypercalcemie.
- Verschillende medicijnen verhogen de calciumbehoefte. Raadpleeg je arts als je calcium wenst te combineren met medicijnen.
- Wees voorzichtig met calciumsupplementen als je gevoelig bent voor nierstenen en/of nierinsufficiëntie.
