Hand- en voetwratten door humaan papillomavirus

29 december 2023

medibib-week52-wratten-socials

Wratten op handen en voeten 

Handwratten en voetwratten, een virale huidaandoening 

Wratten zijn veelvoorkomende huidaandoeningen veroorzaakt door het besmettelijke humaan papillomavirus (HPV). Hoewel er heel wat soorten wratteninfecties bestaan, concentreren we ons in dit artikel enkel op twee veel voorkomende soorten wratten: handwratten (verruca vulgaris) en voetwratten (verruca plantaris).  

Wat zijn wratten? 


Wratten zijn goedaardige bloemkoolachtige uitstulpingen op de huid die veroorzaakt worden door het humaan papillomavirus (HPV) dat de laatste decennia nogal berucht geworden is omwille van de vele genitale besmettingen (SOA) Er bestaan echter meer dan 100 soorten HPV. Sommige veroorzaken goedaardige wratten op de huid van handen en voeten, andere nestelen zich in het slijmvlies en liggen mee aan de basis van baarmoederhalskanker. 
 

Soorten wratten 

We maken een onderscheid tussen genitale wratten (condyloma acuminata) die voorkomen op de geslachtsorganen en niet-genitale wratten die elders voorkomen op het lichaam. Wratten worden ingedeeld naargelang de plaats waar ze zich bevinden (op handen, voeten) of naargelang hun vorm (gewone wrat, mozaïekwrat, doornwrat, vlakke wrat en draadvormige wrat). 

  • Klassieke wratten (verrucae vulgares
    Gewone wratten kunnen zowat overal op de huid voorkomen: ellenbogen, voeten, knieën en handen (80%). Ze zijn meestal pijnloos, rond of ovaal met een diameter van 0,1 tot 1 cm en hebben doorgaans een hard en ruw oppervlak dat eruitziet als een mini-bloemkool. Ze liggen meestal dicht bij elkaar en vloeien soms in elkaar over. Als je probeert om ze weg te snijden, ontstaan kleine puntvormige bloedingen. 

  • Platte wratten (verrucae planae) 
    Slechts 1 tot 3 mm groot, steken ze weinig uit en zijn ze soms moeilijk zichtbaar. Ze zitten vaak in groepjes bij elkaar en komen vooral voor op de handruggen, onderarmen, benen, en soms op het gezicht of in de hals. 

  • Voetzoolwratten (verrucae plantares) 
    Op de voetzolen zijn ze meestal bedekt met een dikke eeltlaag waardoor ze er soms uitzien als likdoorns. De mozaïekwrat breidt zich oppervlakkig uit terwijl de doornwrat in de diepte groeit. Doornwratten drukken op de onderliggende structuren van de voet en kunnen erg pijnlijk zijn. Voetwratten kunnen zeer hardnekkig zijn.  
     

  • Draadvormige wratten (verruca filiformis) 
    Dit zijn steelvormige uitstekeltjes op de huid en komen vooral voor in het gezicht. Bij kinderen zie je ze vooral op de lippen, neus of oogleden. 
     

  • Genitale wratten  
    Deze seksueel overdraagbare wratten zitten rond de penis, vagina of anus. Ze zijn rozerood tot grijswit en staan meestal in groepjes dicht bij elkaar. De ene heeft er geen last van terwijl de andere last heeft van jeuk of een branderig gevoel. Ze kunnen ook zorgen voor vochtverlies uit de schede of plasbuis. 

Bij kinderen zien we ook vaak de zogenaamde mossel- of parelwratjes verschijnen. Deze worden veroorzaakt door het molluscum contagiosumvirus en zijn dan ook geen echte wratten. 


Hoe worden hand- en voetwratten verspreid? 

Wratten worden over het algemeen via direct huidcontact of via voorwerpen overgedragen, zoals een handdoek of een vloer. Het erg besmettelijke virus overleeft goed in vochtige omgevingen zoals zwembaden, douches, sportkleedkamers en natte handdoeken vanwaar ze zich gemakkelijk verspreiden via blote voeten. Vandaar dat vooral kinderen en jongvolwassenen last hebben van wratten. Het virus dringt de huid binnen via kleine wondjes of een verweekte huid na het zwemmen. 
De tijd tussen de besmetting met het virus en het ontstaan van een wrat (incubatietijd) varieert van de weerstand van de persoon. Dit is meestal 2 tot 6 maanden, maar kan ook langer dan een jaar zijn.  
 

Hoe zien wratten eruit? 

Wratten zien er meestal uit als bloemkoolachtige kleine knobbeltjes (op de vingers) of soms afgeplat of in de diepte groeiend (voetzool). Ze zijn doorgaans huidkleurig, soms ook bruinachtig, roze of wit en voelen eerder ruw aan. Ze komen zowel alleenstaand voor als in groepjes. Als meerdere wratten dicht bij elkaar staan, spreken we van een mozaïekwrat. Het gebied met wratten breidt zich gemakkelijk oppervlakkig uit. In tegenstelling tot handwratten kunnen voetwratten redelijk pijnlijk zijn. Dat komt omdat een voetwrat door het lichaamsgewicht naar binnen gedrukt wordt, terwijl een handwrat naar buiten groeit.  
 

Wanneer komen wratten het vaakst voor? 

Hoewel hand- en voetzoolwratten op alle leeftijden kunnen opduiken, komen 53% van de wratten voor bij jongeren onder de 19 jaar. Bij volwassenen komen ze nauwelijks voor omdat volwassenen afweerstoffen opgebouwd hebben tegen het virus. 
Mensen met een verminderde weerstand of onderdrukte immuniteit zoals aidspatiënten, mensen die chemotherapie krijgen of een orgaantransplantatie hebben ondergaan zijn erg gevoelig voor een HPV-besmetting.  

Hoe kun je wratten voorkomen? 

Aangezien het HPV zeer besmettelijk is, is het moeilijk om zijn verspreiding te voorkomen. We geven een aantal tips en voorzorgsmaatregelen om het risico op verspreiding zo klein mogelijk te houden: 

  • Raak je eigen wratten zo weinig mogelijk aan om verspreiding naar andere lichaamsdelen te voorkomen 
  • Droog je handen en voeten altijd goed af 
  • Trek dagelijks propere sokken aan 
  • Draag zo veel mogelijk slippers of ander schoeisel om te lopen in ruimtes waar andere mensen op blote voeten lopen 
  • Gebruik alleen je eigen handdoeken, schoenen of sokken 
  • Draag sokken of slippers in openbare ruimtes, zoals kleedkamers en douches, als je zelf wratten hebt 


Hoe wordt de diagnose gesteld? 

De arts stelt de diagnose van wratten meestal op het zicht. Mocht hij toch twijfelen, dan kan hij een beetje verhoorning wegschrapen waardoor de zwarte puntjes zichtbaar worden. Ook kan hij het afgeschraapte weefsel microscopisch laten onderzoeken in een labo. 
 

Wat kun je zelf doen tegen wratten? 

Normaal gezien bouwt je lichaam zelf afweerstoffen op tegen het virus. Zo’n 60% van de wratten geneest vanzelf binnen de 2 jaar. Meestal is er dan ook geen behandeling nodig. 
Probeer in elk geval de wrat(ten) niet zelf weg te snijden. Dit zorgt voor nieuwe wondjes waardoor het virus weer nieuwe wratten kan vormen. 

Heb je veel last van wratten, doen ze pijn of ogen ze cosmetisch niet mooi, dan kun je op zoek gaan naar een middel dat het bovenste deel van de huid, waarin de virusdeeltjes zich bevinden, kapotmaken. Een aantal producten tegen wratten is vrij verkrijgbaar bij je apotheek: 

  • Vloeistoffen en zalven op basis van salicylzuur en/of melkzuur en zilvernitraatstiften waarmee je eenmaal per dag met een penseeltje of pen de wrat aanstipt waardoor de hoornlaag weker wordt. Salicylzuur werkt beter onder een pleister. Deze stoffen zijn erg bijtend, stip er enkel de wrat mee aan zodat de gezonde huid errond niet aangetast wordt. Gebruik ze dagelijks gedurende 2 à 3 maanden. Verwijder de verweekte hoornlaag regelmatig met een proper mesje, eeltvijl of puimsteen. Deze behandeling kan pijnlijk zijn, soms treedt irritatie op. 
  • Met een crème op basis van vitamine-A-zuur die je een of tweemaal per dag aanbrengt, maak je de hoornlaag dunner. Dit werkt vooral bij platte wratten. Omdat dit middel je huid gevoeliger maakt voor zonlicht is het belangrijk om je te beschermen tegen de zon.  
  • Tea tree olie staat bekend om zijn antimicrobiële eigenschappen. Breng dagelijks een paar druppels tea tree olie rechtstreeks op de wrat aan en bedek het met een pleister. 

Wat kan je arts doen? 

Als de wratten niet vanzelf verdwijnen of hinderlijk zijn, kan de huisarts of huidspecialist je enkele behandelingen voorstellen: 

  • Bevriezing met vloeibare stikstof (cryotherapie) 
    Met een wattenstok of een soort spuitbus bevriest de arts de wrat met vloeibare stikstof die een temperatuur heeft tot -170°C waardoor de wrat afsterft. Er ontstaat eerst een blaar waarbij de wrat in het blaardak achterblijft. De huid geneest binnen de 4 à 7 dagen. Er zijn doorgaans meerdere sessies nodig met tussenpozen van 1 à 2 weken. Voor elke bevriezingssessie snijdt de arts wat hoornlaag weg. Deze behandeling is pijnlijk.  
     
  • Uitlepelen (excochleatie) en wegsnijden 
    Deze behandeling gebeurt onder plaatselijke verdoving. Na het uitlepelen en wegsnijden wordt het wondgebied dichtgeschroeid (gecoaguleerd). De wondgenezing duurt ongeveer 2 weken. Na deze behandeling komt echter 20% van de wratten na enkele maanden terug. Bovendien is de kans op blijvende littekenvorming groot. Vooral op de voetzool kunnen de littekens pijnlijk blijven.   
     
  • Lasertherapie 
    Laserbehandeling kan nuttig zijn voor platte wratten in het gelaat. Lasertechnieken zoals de vaatlaser, de pulsed dye laser en de CO2-laser kunnen ook succesvol zijn bij voetwratten. Lasertherapie is echter pijnlijk en vrij duur. 
     
  • Wegbranden (coagulatie) 
    Hierbij wordt de wrat weggebrand door middel van een elektrische stroom. Deze behandeling is effectief, maar veel te agressief. Littekenvorming, vooral onder de voet kan blijvende hinder geven. Daarom wordt het verbranden van wratten praktisch niet meer gedaan. 
     
  • Inspuiting met antitumoraal middel 
    Bij hardnekkige wratten kan men een behandeling overwegen, waarbij het celdelingremmende geneesmiddel bleomycine in de wrat wordt gespoten. Deze behandeling wordt enkel gedaan als alle voorgaande methoden hebben gefaald. 

CONCLUSIE

Wratten zijn een vaak voorkomende huidaandoening veroorzaakt door het HPV. In 60% van de gevallen gaan ze vanzelf weer weg. Mits een goede hygiëne kun je het risico op een besmetting verkleinen, maar verspreiding tegengaan is bijzonder moeilijk. Mocht je er te veel last van hebben, kun je een aantal behandelingen in overweging nemen, door jezelf of bij een arts. Bij ons vind je heel wat vrij verkrijgbare middelen die je kunnen helpen om van je wratten verlost te geraken.