Het winteruur sluit het beste aan bij ons bioritme
Het winteruur is in zicht: een uurtje langer slapen …
In de nacht van zaterdag op zondag van het laatste weekend van oktober gaat het winteruur in. We draaien dan de klok terug van 3 naar 2 uur, wat betekent dat we een uurtje langer mogen slapen. We mogen dit misschien als positief ervaren, de voordelen van dit extra uurtje slaap zijn slechts tijdelijk. De jaarlijkse wisselingen naar zomer- en winteruur zijn er destijds gekomen om energie te besparen. Tientallen jaren later is men gaan beseffen dat de beoogde energiewinst geen succes is geworden en dat deze uurwisseling een aanslag is op ons natuurlijk bioritme.
Bioritme – Interne klok – Circadiaans ritme
Dit zijn allemaal namen die min of meer hetzelfde betekenen: een interne biologische klok die al onze lichaamsfuncties regelen zoals onze slaap, vertering, lichaamstemperatuur, bloeddruk, hartslag, maar ook ons gedrag. Onze lichaamsfuncties, de werking van onze cellen en organen vinden dagelijks plaats volgens een welbepaalde cyclus. Deze cyclus wordt aangestuurd door de natuurlijke dag-nachtcyclus van het leven, ook wel het circadiaans ritme genoemd.
Van lichtdetectie in de ogen tot melatonineaanmaak in de pijnappelklier
Onze interne klok bevindt zich eigenlijk in de pijnappelklier, een klein knobbeltje onderaan de hersenen, dat rechtstreeks in verbinding staat met de ogen. Onze ogen meten de lichtintensiteit op en geven op die manier het tijdstip van de dag door aan de pijnappelklier. Naarmate het licht vermindert produceert de pijnappelklier melatonine. De hoeveelheid van dit slaaphormoon bepaalt hoe moe we worden, maar ook of ons hart gaat vertragen, onze lichaamstemperatuur en onze vertering in spaarmodus gaan, kortom of ons lichaam zich klaar moet maken om te gaan slapen.
Korte winterdagen, lange zomerdagen, het natuurlijk ritme van het leven
De hoeveelheid licht bepaalt hoeveel melatonine er geproduceerd wordt. In de winter worden de dagen korter: de zon gaat later op en vroeger onder. In principe is daar niets verkeerds mee. Toen het licht nog niet was uitgevonden, gingen de mensen tijdens de wintermaanden vroeger slapen en stonden ze later op.
Vandaag is dat helemaal anders. Ons levensritme is het hele jaar door hetzelfde: we staan ’s morgens op hetzelfde uur op en gaan ’s avonds rond hetzelfde uur gaan slapen. De scholen, ons werk … alles begint en eindigt op hetzelfde uur, of het nu winter is of zomer.
De impact van kunstlicht op ons dag-nachtritme
De impact van de seizoenen op het functioneren van het lichaam mag echter niet onderschat worden. Zo ervaren veel mensen ’s winters problemen als ze ’s morgens in het donker moeten gaan werken en ’s avonds in het donker terug naar huis komen, waar alle lichten worden aangestoken. Ons bioritme geraakt hierdoor in de war. Overdag voelen we ons moe terwijl we ’s avonds voor de tv of onze laptop, tablet of smartphone plots wakker worden. Het is alsof ons dag-nachtritme wordt omgedraaid. Dat komt natuurlijk omdat we op de donkere momenten van de dag allerlei kunstlicht gaan gebruiken. Door deze onnatuurlijke levensstijl waarbij kunstlicht de natuurlijke drang om te slapen tenietdoet, kampen in de winterperiode meer mensen met slaapproblemen.
De impact van het zomeruur op ons bioritme
Ook de jaarlijkse verschuiving van de dagen naar het zomeruur zet ons bioritme onder druk. Dat betekent dat de zomeravonden eindeloos lang zijn. Dit mag misschien een positieve impact hebben op de inkomsten van de bars en terrasjes en ogenschijnlijk op ons gemoed, ons lichaam is daar eigenlijk toch niet zó blij om. Omwille van de langere dagen maakt ons lichaam niet op tijd melatonine aan zodat we moeite hebben om in slaap te vallen. En dat heeft zo zijn gevolgen. In Scandinavië bijvoorbeeld waar de zon tijdens de zomermaanden nauwelijks ondergaat, zijn er opvallend veel mensen met depressies.
Dan maar terugkeren naar het winteruur? De klok een uur terugdraaien naar het winteruur betekent eigenlijk dat we alles terugzetten naar zoals het vroeger was.
Behoud van zomertijd of wintertijd, nog steeds een discussiepunt
Eventjes ter info …
Waarom pleiten gezondheidsexperts voor het behoud van het winteruur?
Met het behoud van het winteruur blijven we het dichtst bij de zonnetijd. Met het winteruur lopen we slechts 1 uur voor op de zonnetijd, met het zomeruur is dat 2 uur. Bovendien is het belangrijk om vooral ’s morgens veel licht te hebben daar waar het bij de omschakeling naar het zomeruur ’s morgens een uur langer donker blijft.
Biologisch gezien is het immers beter om bij het opstaan meteen licht te zien omdat we dan beter gaan functioneren. ’s Morgens zijn we ook het meest gevoelig voor licht. Hoe meer licht we ’s morgens hebben kunnen ‘opsnuiven’, hoe sneller we de slaperigheid kunnen verdrijven en hoe beter we ’s avonds gaan kunnen slapen. En omdat de zon tijdens de zomer vroeger ondergaat, maken we meer melatonine aan, waardoor we tijdens de zomermaanden sneller en beter kunnen slapen.
Gezondheids- en slaapexperten hopen dan ook dat Europa snel de knoop doorhakt en de uurwisseling voorgoed en voor altijd afschaft.
Enkele tips om er beter tegenaan te kunnen tijdens de wintermaanden
In de nacht van zaterdag op zondag van het laatste weekend van oktober gaat het winteruur in. We draaien dan de klok terug van 3 naar 2 uur, wat betekent dat we een uurtje langer mogen slapen. We mogen dit misschien als positief ervaren, de voordelen van dit extra uurtje slaap zijn slechts tijdelijk. De jaarlijkse wisselingen naar zomer- en winteruur zijn er destijds gekomen om energie te besparen. Tientallen jaren later is men gaan beseffen dat de beoogde energiewinst geen succes is geworden en dat deze uurwisseling een aanslag is op ons natuurlijk bioritme.
Bioritme – Interne klok – Circadiaans ritme
Dit zijn allemaal namen die min of meer hetzelfde betekenen: een interne biologische klok die al onze lichaamsfuncties regelen zoals onze slaap, vertering, lichaamstemperatuur, bloeddruk, hartslag, maar ook ons gedrag. Onze lichaamsfuncties, de werking van onze cellen en organen vinden dagelijks plaats volgens een welbepaalde cyclus. Deze cyclus wordt aangestuurd door de natuurlijke dag-nachtcyclus van het leven, ook wel het circadiaans ritme genoemd.
Van lichtdetectie in de ogen tot melatonineaanmaak in de pijnappelklier
Onze interne klok bevindt zich eigenlijk in de pijnappelklier, een klein knobbeltje onderaan de hersenen, dat rechtstreeks in verbinding staat met de ogen. Onze ogen meten de lichtintensiteit op en geven op die manier het tijdstip van de dag door aan de pijnappelklier. Naarmate het licht vermindert produceert de pijnappelklier melatonine. De hoeveelheid van dit slaaphormoon bepaalt hoe moe we worden, maar ook of ons hart gaat vertragen, onze lichaamstemperatuur en onze vertering in spaarmodus gaan, kortom of ons lichaam zich klaar moet maken om te gaan slapen.
Korte winterdagen, lange zomerdagen, het natuurlijk ritme van het leven
De hoeveelheid licht bepaalt hoeveel melatonine er geproduceerd wordt. In de winter worden de dagen korter: de zon gaat later op en vroeger onder. In principe is daar niets verkeerds mee. Toen het licht nog niet was uitgevonden, gingen de mensen tijdens de wintermaanden vroeger slapen en stonden ze later op.
Vandaag is dat helemaal anders. Ons levensritme is het hele jaar door hetzelfde: we staan ’s morgens op hetzelfde uur op en gaan ’s avonds rond hetzelfde uur gaan slapen. De scholen, ons werk … alles begint en eindigt op hetzelfde uur, of het nu winter is of zomer.
De impact van kunstlicht op ons dag-nachtritme
De impact van de seizoenen op het functioneren van het lichaam mag echter niet onderschat worden. Zo ervaren veel mensen ’s winters problemen als ze ’s morgens in het donker moeten gaan werken en ’s avonds in het donker terug naar huis komen, waar alle lichten worden aangestoken. Ons bioritme geraakt hierdoor in de war. Overdag voelen we ons moe terwijl we ’s avonds voor de tv of onze laptop, tablet of smartphone plots wakker worden. Het is alsof ons dag-nachtritme wordt omgedraaid. Dat komt natuurlijk omdat we op de donkere momenten van de dag allerlei kunstlicht gaan gebruiken. Door deze onnatuurlijke levensstijl waarbij kunstlicht de natuurlijke drang om te slapen tenietdoet, kampen in de winterperiode meer mensen met slaapproblemen.
De impact van het zomeruur op ons bioritme
Ook de jaarlijkse verschuiving van de dagen naar het zomeruur zet ons bioritme onder druk. Dat betekent dat de zomeravonden eindeloos lang zijn. Dit mag misschien een positieve impact hebben op de inkomsten van de bars en terrasjes en ogenschijnlijk op ons gemoed, ons lichaam is daar eigenlijk toch niet zó blij om. Omwille van de langere dagen maakt ons lichaam niet op tijd melatonine aan zodat we moeite hebben om in slaap te vallen. En dat heeft zo zijn gevolgen. In Scandinavië bijvoorbeeld waar de zon tijdens de zomermaanden nauwelijks ondergaat, zijn er opvallend veel mensen met depressies.
Dan maar terugkeren naar het winteruur? De klok een uur terugdraaien naar het winteruur betekent eigenlijk dat we alles terugzetten naar zoals het vroeger was.
Behoud van zomertijd of wintertijd, nog steeds een discussiepunt
Eventjes ter info …
- Bij het behoud van het winteruur zou tijdens de zomer de zon al opkomen rond 4u30, terwijl ze op de langste zomeravonden zou onderdaan rond 21 uur.
- Omgekeerd, bij het behoud van het zomeruur, zou de zon begin januari pas opkomen rond 9u45. Op sombere dagen met slecht weer zou het pas 10u30 kunnen zijn dat we het gevoel hebben dat het weer licht wordt, terwijl de zon weer ondergaat rond 22 uur.
Waarom pleiten gezondheidsexperts voor het behoud van het winteruur?
Met het behoud van het winteruur blijven we het dichtst bij de zonnetijd. Met het winteruur lopen we slechts 1 uur voor op de zonnetijd, met het zomeruur is dat 2 uur. Bovendien is het belangrijk om vooral ’s morgens veel licht te hebben daar waar het bij de omschakeling naar het zomeruur ’s morgens een uur langer donker blijft.
Biologisch gezien is het immers beter om bij het opstaan meteen licht te zien omdat we dan beter gaan functioneren. ’s Morgens zijn we ook het meest gevoelig voor licht. Hoe meer licht we ’s morgens hebben kunnen ‘opsnuiven’, hoe sneller we de slaperigheid kunnen verdrijven en hoe beter we ’s avonds gaan kunnen slapen. En omdat de zon tijdens de zomer vroeger ondergaat, maken we meer melatonine aan, waardoor we tijdens de zomermaanden sneller en beter kunnen slapen.
Gezondheids- en slaapexperten hopen dan ook dat Europa snel de knoop doorhakt en de uurwisseling voorgoed en voor altijd afschaft.
Enkele tips om er beter tegenaan te kunnen tijdens de wintermaanden
- Leer weer te luisteren naar je bioritme. Probeer elke dag op hetzelfde uur op te staan en te gaan slapen, ook tijdens de weekends.
- Ga slim om met licht: zorg voor voldoende lichtinval op je werkplek, vermijd overdag zoveel mogelijk artificieel licht en vermijd fel of blauwlicht (smartphone, tablet, tv …) voor het slapengaan.
- Vermijd chronische vermoeidheid en depressie tijdens de wintermaanden door (indien mogelijk dagelijks) tijdens je middagpauze 15 tot 30 minuten buiten te wandelen zodat je je dagelijkse portie zonlicht opdoet.
- Geef niet toe aan een verhoogde trek in koolhydraatrijke voeding en zoetigheid tijdens de wintermaanden.
- Eet meer vette vis tijdens de wintermaanden en neem van oktober tot april een vitamine D supplement.
- Blijf sporten tijdens de wintermaanden en doe zo vaak als je kunt leuke dingen. Zo gaan de donkere dagen sneller voorbij.
