Kalknagels, schimmelnagels voorkomen & behandelen

1 augustus 2024

Kalknagel of schimmelnagel, hoe voorkomen?

Nu het volop zomer is, wil je uiteraard het liefst in open schoenen of sandalen rondlopen. Maar wat als je net zoals een kwart van de bevolking ook last hebt van kalknagels? Deze ontsierende aandoening wordt veroorzaakt door een schimmel en is zeer besmettelijk. Gelukkig kun je er iets aan doen. In dit artikel bespreken we de oorzaken, symptomen en behandelingsopties van kalknagels.

Wat zijn kalknagels?

Kalknagels hebben hun naam te danken aan het feit dat ze eruit zien alsof er kalkaanslag onder zit. Eigenlijk hebben kalknagels niets met kalk te maken, maar is het een aandoening die veroorzaakt wordt door een schimmelinfectie. Kalknagels of schimmelnagels (onychomycose) zijn een veelvoorkomend probleem dat voornamelijk de teennagels, maar ook soms de vingernagels kan aantasten. De aangetaste nagels zien er dan dik, gelig verkleurd en brokkelig uit.
Een verdikte, broze nagel kan echter ook andere oorzaken hebben dan een schimmelinfectie. Zo kan een nagel dik worden door een huidaandoening of door een verhoogde productie van keratine (onychogryposis), wat vaak gezien wordt bij oudere mensen.

Oorzaak van kalknagels

Kalknagels worden veroorzaakt door verschillende soorten schimmels, waaronder dermatofyten, gisten en schimmels die het proteïne in nagels (keratine) aanvallen, maar ook door andere aandoeningen die niets met schimmels te maken hebben.

Dermatofyten
Dit soort schimmel kan je huid of nagels oppervlakkig infecteren als ze lange tijd vochtig of bezweet zijn, lichtjes verwond zijn door bijvoorbeeld een ingegroeide teennagel, nagelbijten, een harde stoot of eczeem . Daarnaast kan een schimmelnagel ook ontstaan door nauw contact met andere personen of door slechte hygiëne.

Candida
Deze gist leeft van nature in de darmen en op de huid. Wanneer deze gaat overwoekeren metamorfoseert hij tot een schimmel. In die hoedanigheid gaat hij het immuunsysteem verzwakken en een candida-infectie veroorzaken. Vooral mensen die antibiotica of corticosteroïden nemen, en mensen met een verminderde weerstand omwille van diabetes, reuma, burn-out of chemotherapie zijn gevoelig voor een candida-infectie.

Huidziekten
Naast schimmels, kun je ook kalknagels krijgen als gevolg van huidziektes zoals psoriasis of lichen planus.

Belangrijkste risicofactoren voor kalknagels

Vochtige omstandigheden
Schimmels gedijen in warme, vochtige omgevingen. Door op blote voeten rond te lopen in het zwembad, de sauna, de kleedkamer of doucheruimte van een sportclub verhoog je het risico om besmet te worden en een schimmelnagel op te lopen.

Slecht passende schoenen
Strakke schoenen kunnen de voeten laten zweten, wat de groei van schimmels bevordert.

Slechte voethygiëne
Onvoldoende wassen en drogen van de voeten kan leiden tot schimmelinfecties.

Verminderde immuniteit
Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen en diabetici, maar ook mensen die bepaalde medicijnen nemen zoals corticosteroïden, zijn vatbaarder voor schimmelinfecties.

Nagelletsel
Beschadigde huid of nagels zijn kwetsbaarder voor een schimmelnagelinfectie.

Heb je naast geel verkleurde nagels ook jeukende, grijswitte huidschilfers en kloofjes tussen je tenen, dan is misschien niet enkel je nagel aangetast en heb je eerder last van voetschimmel .

Symptomen van kalknagels

De symptomen van kalknagels variëren afhankelijk van de ernst van de infectie. Veelvoorkomende tekenen zijn:

Verdikte nagels
De nagels worden gedeeltelijk of volledig dikker en moeilijker te knippen.

Verkleuring
De nagels verkleuren in gradaties van geel naar bruin. Soms ontstaan er witte of gele vlekken op de nagels. Hoe dan ook, in de meeste gevallen worden de nagels dof en verliezen ze hun glans.

Broosheid en vervorming
Geïnfecteerde nagels kunnen broos en kruimelig worden. Soms splijten ze, vervormen ze of brokkelen gewoon af. In ernstige gevallen komt de nagel zelfs gewoon los van het nagelbed.

Onaangename geur
In sommige gevallen kan de nagel ontstoken geraken, pijnlijk worden en/of een onaangename geur verspreiden.

Zijn kalknagels besmettelijk?

Door schimmel veroorzaakte kalknagels zijn inderdaad erg besmettelijk. Meestal wordt de schimmelnagelinfectie van de ene persoon op de andere doorgeven via besmette schilfertjes afkomstig van de huid en/of de nagels. Of je al dan niet besmet wordt hangt af van je persoonlijke weerstand.

Mogelijke behandelingen tegen kalknagels

Kalknagels kunnen hardnekkig zijn. Daarom zijn therapietrouw en volharding absoluut nodig. Door de behandeling voortdurend af te breken, verleng je het genezingsproces. Er bestaan verschillende behandelingsopties voor kalknagels, variërend van thuisremedies over medicijnen op voorschrift tot medische interventies. Welke methode je ook kiest, reken zeker op een 8-tal weken tot een jaar vooraleer je weer gezonde nagels hebt. Enkele mogelijke behandeling op een rij:

Azijn of appelazijn
Over (appel)azijn tegen kalknagels bestaan verschillende meningen. Wel weten we dat azijn zuur is en dat schimmels niet houden van een zure omgeving. Het kan dus zeker geen kwaad om het uit te testen tegen schimmelnagels.
Meng 250 ml lauw water met 250 ml azijn en week je voeten zo’n 10-tal minuten in een voetbadje met azijnwater. Gebruik geen pure azijn want dit kan brandwonden veroorzaken. Dompel je besmette nagel(s) volledig onder in het azijnwater en laat het goed doordringen tot onder je nagels.
Ook kun je ’s morgens en ’s avonds je schimmelnagels met behulp van een wattenstaafje doordrenkt met appelazijn aanstippen. Doe dit totdat de schimmelnagel volledig uitgegroeid is.

Tea tree olie
Theeboomolie, beter gekend als tea tree is een natuurlijk middel tegen virussen, ontstekingen en schimmelinfecties. Meng 200 ml water met 2 theelepels tea tree en smeer 2x per dag een beetje van dit mengsel met een wattenstaafje op je besmette nagel. Herhaal deze handeling totdat de schimmelnagel volledig uitgegroeid is.

Soda
Zuiveringszout of soda (natriumbicarbonaat) heeft, net als azijn, een hoge zuurtegraad waardoor het ook effectief kan zijn tegen schimmelnagels. Maak een smeuïge pasta van 2 delen zuiveringszout en 1 deel water die je 2x per dag met een wattenstaafje op je kalknagel smeert. Laat de pasta 15 tot 20 minuten inwerken alvorens het af te spoelen. Het resultaat zou na 2 tot 4 weken zichtbaar worden.

Antischimmelnagellak
Medische nagellakproducten die schimmeldodende stoffen bevatten zoals ciclopirox of amorolfine kunnen met een kalknagelpen of kwastje rechtstreeks op de nagel aangebracht worden. Lees altijd aandachtig de bijsluiter om het product op de juiste manier te gebruiken.

Orale antischimmelmiddelen
Als het niet lukt met zelfhulpmiddeltjes of producten zonder voorschrift, kunnen medicijnen op basis van terbinafine en itraconazol voorgeschreven worden om ernstige infecties te bestrijden. Deze medicijnen werken van binnenuit om de schimmel te bestrijden en zijn dan ook de snelste manier om een vergevorderde kalknagel te behandelen.
De doeltreffendheid wordt geschat op 70 tot 75%. Helaas hebben antischimmelpillen ook nevenwerkingen. Ze mogen niet gebruikt worden in combinatie met bepaalde andere medicijnen, ze kunnen leverproblemen veroorzaken en voor smaakverlies zorgen. Laat je zeker adviseren door je huisarts en/of je apotheek.

Topische crèmes
Bij mildere infecties kunnen antischimmelcrèmes, -zalven, -sprays of -poeders op basis van daktarin helpen, vooral in combinatie met andere behandelingen. Aangezien deze producten alleen op de bovenste nagelplaat aangebracht kunnen worden zijn ze enkel zinvol in het beginstadium van een kalknagel.

Laserbehandeling
Bij hardnekkige kalknagels kun je overwegen om ze te laten laseren. Hierbij wordt je nagel verhit door de laser waardoor de schimmel afsterft. Een lasterbehandeling heeft als voordeel dat het omliggende weefsel niet beschadigd wordt. Het nadeel is dat de behandeling pijnlijk kan zijn en enkele keren herhaald moet worden. Je geduld wordt pas beloond na een paar maanden tot een jaar als een gezonde nagel weer volledig is aangegroeid!

Chirurgie
In extreme gevallen kan het nodig zijn om de geïnfecteerde nagel chirurgisch te laten verwijderen waardoor een nieuwe, gezonde nagel kan groeien.

Wat kun je zelf doen om kalknagels te voorkomen?

Voorkomen is eenvoudiger dan behandelen. Enkel preventieve maatregelen:

Hou je voeten schoon en droog, vooral tussen de tenen. Vocht en warmte vormen een perfecte broeihaard voor schimmels.

Draag ademende, niet knellende schoenen en wissel vaak af.

Draag dagelijks verse sokken. Katoenen sokken remmen de transpiratie.

Heb je vaak last van zweetvoeten, gebruik dan een antischimmelpoeder of -spray in je schoenen en sokken.

Hou je nagels kort maar vermijd het delen van je nagelknipper, vijlen en andere persoonlijke verzorgingsproducten met anderen.

Draag op openbare plaatsen zoals zwembad, sauna of sportclub, waar veel mensen op blote voeten lopen, zo veel mogelijk slippers.

Was je voeten bij voorkeur zonder zeep of met een pH-neutrale zeep. Spoel ze goed af zodat er geen zeepresten achterblijven tussen je tenen. Droog ze vervolgens goed af, ook tussen je tenen.

Wanneer moet je naar de huisarts?

als de schimmelinfectie zich verspreidt naar andere plekken op je lichaam

als de huid rondom je kalknagel rood, gezwollen en/of pijnlijk wordt

als je suikerziekte (diabetes) hebt

als je weerstand verminderd is door een ziekte of medicijngebruik

als je klachten niet overgaan

Conclusie

Kalknagels zijn een veelvoorkomend probleem dat ongemak en onzekerheid kan veroorzaken. Een goede voethygiëne en tijdige behandeling bij de eerste tekenen van infectie, kunnen ernstige complicaties voorkomen. Raadpleeg altijd een arts of dermatoloog voor een juiste diagnose en behandelplan als je vermoedt dat je kalknagels hebt.