Propolis – Bescherming tegen bacteriën & schimmels
Propolis
Wat is Propolis?
Propolis is een harsachtige substantie geproduceerd door de bijen. Ze gaan hiervoor op zoek naar hars afkomstig van bloem- en bladknoppen of boomharsen van dennen, populieren en kastanjebomen die ze vervolgens vermengen met was, pollen en lichaamssappen zodat het smeerbaar en gemakkelijker transporteerbaar wordt. De verkregen zogenaamde bijenlijm is geel tot donkerbruin van kleur, naargelang de bomen en bloemknoppen die de bijen bezocht hebben.
Vanwaar de naam propolis?
De wetenschappelijke naam voor bijenlijm is propolis, het Griekse woord voor toegang tot (pro) de stad (polis). Wat wijst op de beschermende rol van propolis voor de bijenkorf (=bijenstad). Voor de bijen is het immer van vitaal belang dat ze hun korf en hun volk goed beschermen tegen ongewenste indringers. De belangrijkste eigenschap van propolis is dat ze beschermt tegen bacteriën en schimmels. Met propolis, ook wel stopwas genoemd, stoppen ze alle gaten en spleten van de korf en behouden aldus de toegang tot hun “stad” exclusief voor zich.
Hoe maken bijen propolis en waarvoor dient deze substantie?
Na het oogsten van bloemknoppen- en boomharsen kauwen de bijen het goedje met speeksel samen tot een brij die ze dan tussen hun achterpootjes meenemen naar de bijenkorf of bijenkast. Daar vermengen ze de natuurlijke brij zorgvuldig verder met enzymen, pollen, stuifmeel en bijenwas tot het eindproduct dat we als propolis kennen. Met dat kleverige goedje gaan ze de wanden van de bijenkorf polijsten en alle gaten en spleten van de broedraat dichtkitten voordat de koningin er haar eitjes legt.
Door de binnenkant van de bijenkast in te smeren wordt een goede temperatuur behouden in het broednest en wordt hun volk beschermd tegen ziekten. In zo’n bijenkorf kunnen gemakkelijk 50.000 bijen dicht op elkaar leven, wat ze vatbaar maken voor besmetting mocht er eentje ziek worden. Diezelfde bestanddelen zoals harsen, wassen en gommen gebruiken de bomen ook als natuurlijk beschermmiddel om gaatjes in de bast te dichten zodat er geen ziekten binnen kunnen, of om bladeren en bloemknoppen te bedekken zodat er geen vocht of lucht doorheen kan waardoor ze ook niet kunnen rotten of beschimmelen. Dit mooi staaltje natuurwonder hebben ook de bijen ontdekt en toegepast voor hun bijenkorf.
Wat is de samenstelling van propolis
Propolis is geen medicijn omdat het niet onder strenge farmaceutische voorwaarden is gemaakt en niet steeds exact dezelfde samenstelling heeft. De samenstelling van propolis hangt af van het bijenvolk, zijn omgeving en het jaargetijde waarin ze wordt gemaakt.
Doorgaans kunnen we zeggen dat propolis bestaat uit 53% harsen, 27% bijenwas en voor de rest uit aromatische zuren zoals cinnaminezuur, cafeïnezuur, myristinezuur, sorbinezuur, benzoëzuur en ferulinezuur, maar ook uit vitamine B1, B2, B5, B6, C en E, mineralen zoals aluminium, barium, chroom, kobalt, koper, ijzer, magnesium, mangaan, molybdeen, nikkel, selenium, strontium, tin, titanium, vanadium en zink, en andere stoffen zoals flavonoïden, lipoïden en vanilline.
Propolis doorheen de geschiedenis
Propolis wordt al sinds de oudheid gebruikt voor allerlei aandoeningen en kwaaltjes. Zo gebruikten de Egyptische farao’s propolis om wonden te genezen en om tandpijn te verlichten. Ook de Oude Grieken en de Romeinen gebruikten propolis omwille van zijn wondhelende en mondontsmettende werking. Bij de Inca’s werd het eerder ingezet om de koorts te remmen.
De heilzame werking van propolis
De veelzijdigheid aan werkzame stoffen maakt dat propolis een breed spectrum van heilzame eigenschappen bezit. Daardoor kan propolis bij veel aandoeningen worden ingezet die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Onderstaande werkingen zijn het voorwerp van uitgebreid wetenschappelijk onderzoek.
- Propolis en bacteriën
Propolis is een natuurlijk antibioticum. Zijn antibacteriële werking is in tientallen wetenschappelijke onderzoeken overtuigend aangetoond. Zo is gebleken dat een groot aantal bacteriesoorten gevoelig tot zeer gevoelig reageert op propolis. Naast het feit dat propolis een natuurlijk product is, heeft het bij bacteriële infecties als grote voordeel dat het geen resistentie geeft zoals bij antibiotica steeds vaker het geval is.
- Propolis en virussen
Propolis is effectief bij virale infecties zoals verkoudheden, griep en koortsblazen. - Propolis en schimmels
Bij de mens zien we vooral schimmelinfecties op de huid, de haarwortels en de nagels. Voorbeelden zijn zwemmerseczeem tussen de tenen, smetplekken in de huidplooien zoals in de liezen en onder de borsten, en luieruitslag bij baby’s. De meest gangbare schimmels zoals candida albicans en dermatofyten kunnen behandeld worden met propolis. - Propolis als antioxidant
Propolis ruimt vrije radicalen op en beschermt hiermee onze cellen tegen schade veroorzaakt door zuurstof (oxidatie). Hoewel zuurstof levensbelangrijk is, heeft het ook schadelijke effecten op onze cellen. Vrije radicalen ontstaan uit chemische cosmetische producten, milieuvervuiling zoals fabriekstuitstoot en uitlaatgassen, pesticiden en herbiciden, en verflucht. Net zoals honing bevat propolis aromatische stoffen en flavonoïden die de vorming van vrije radicalen afremt en daarmee onze cellen beschermen tegen ontstekingen, obesitas, diabetes type I en kanker. - Propolis bij ontstekingen
Ontstekingen zijn een plaatselijke reactie veroorzaakt door een bacterie, een insectenbeet, mee-eters bij acne, diverse soorten wonden zoals schaafwonden, snijwonden en brandwonden. Een ontstekingsreactie wordt gekenmerkt door de verwijding van kleine bloedvaten, het uittreden van etter bestaande uit witte bloedcellen en vocht, weefselzwelling, roodheid, warmte, pijn en/of jeuk. Een behandeling met propolis vermindert de ontstekingsreactie en zorgt voor een snellere genezing. - Propolis bij pijn en jeuk
Propolis heeft een pijnstillende werking die even lang en soms zelfs langer werkt dan huidig gebruikte pijnstillende medicijnen en verdovingsmiddelen. Daarnaast helpt propolis ook goed tegen jeuk, mede door zijn antiallergische werking. Zo kan propolis efficiënt als eerst hulpmiddel ingezet worden bij contact met brandnetels, muggenbeten, wespen- of bijensteken. - Propolis en het afweersysteem
Onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer propolis wordt gebruikt na het binnendringen van ziektekiemen het lichaam meer antistoffen (immuunglobulinen) aanmaakt dan in de controlegroepen. Hieruit wordt afgeleid dat propolis het afweersysteem tegen ziektekiemen stimuleert. Samen met zijn antibacteriële en antivirale werking heeft propolis dus een dubbele werking. - Propolis en allergie
Hoewel in de literatuur weinig te vinden is over de behandeling van allergische aandoeningen, blijkt propolis in de praktijk een goede werking te hebben tegen allergische aandoeningen zoals hooikoorts en diverse vormen van eczeem.
Toedieningsvormen van propolis
Propolis is verkrijgbaar in vloeibare alcoholhoudende tincturen, alcoholvrije druppels, capsules, siropen, zalven en zelfs in tandpasta, die in functie van de aandoening inwendig of uitwendig toegepast kunnen worden.
Nevenwerkingen en contra-indicaties
- Van propolis zijn weinig nevenwerkingen bekend en worden slechts zelden klachten gemeld.
- Toch een kleine waarschuwing: Zo’n 1 op de 2 mensen kunnen allergisch reageren op propolis. Een reactie uit zich in een jeukerig gevoel op de huid bij uitwendig gebruik of een onaangenaam gevoel in de keel. We raden dus aan om het product voor een eerste gebruik even te testen door een druppel in de elleboogholte aan te brengen. Bij roodheid of een branderig gevoel, gebruik je best geen propolisproducten.
- Propolis kan de werking van bloedverdunners versterken.
