Shilajit, rijk aan antioxidanten & mineralen

25 juli 2024

Shilajit, een schat aan antioxidanten en mineralen

Heb je wel eens van shilajit gehoord? Deze kleverige, teerachtige stof die ontstaan is uit het langdurige proces van ontbinding van plantenresten in de rotsen van gebergten, blijkt zeer rijk te zijn aan mineralen en antioxidanten . In de bodem speelt shilajit een cruciale rol in het transporteren van voedingsstoffen naar planten. Het is dan ook niet te verwonderen dat deze substantie de laatste jaren veel aandacht heeft gekregen o.a. als supplement voor de gezondheid van de mens. In dit artikel verkennen we de eigenschappen, voordelen en toepassingen van shilajit.

Wat is shilajit?

Shilajit is een harsachtige, minereaalrijke substantie die voornamelijk gevonden wordt in de rotsen van de Himalaya, maar ook in andere bergketens zoals de Altai, Kaukasus en Gilgit-Baltistan. Deze kleverige substantie ontstaat door de microbiële afbraak van organisch materiaal die door de eeuwen heen plaatsvindt in de bergbodem en rotsspleten.

Hoe ontstaat shilajit?

Onder de juiste omstandigheden zoals de aanwezigheid van duizenden verschillende gunstige bacteriën, schimmels en andere micro-organismen, voldoende plantaardig materiaal en zuurstof worden achtereenvolgens humus en humuszuren zoals huminezuur en fulvinezuur gevormd die de bodem verrijken met essentiële mineralen en sporenelementen.

Geologische processen zoals tektonische plaatbewegingen leiden tot de vorming van bergen wat zorgt voor compressie en verhoogde druk op het plantaardige materiaal en de humus. De combinatie van druk, hitte en microbiële activiteit verandert de humus en plantaardige resten langzaam tot een dikke, kleverige substantie. Smeltwater van gletsjers en regenwater sijpelt door de bergen, waardoor het mineraalrijke materiaal verder afgebroken en opgelost wordt. Dit proces leidt uiteindelijk tot een concentratie van shilajit in spleten en holtes in de rotsen.

Hoe wordt shilajit geoogst?

Shilajit wordt geoogst door de lokale bevolking die het direct verzamelt van de rotsen tijdens de warmere maanden, wanneer het door de hitte vloeibaar wordt en uit de rotsen sijpelt. Vandaar ook zijn benaming bergzweet of zweet van de rotsen.
Na de oogst wordt shilajit gereinigd en gefilterd om onzuiverheden te verwijderen en het geschikt te maken voor consumptie.

De chemische eigenschappen van fulvinezuur

De bioactieve stof fulvinezuur is oplosbaar in water, ongeacht de pH-waarde, wat deze substantie onderscheidt van andere humuszuren. Het heeft een extreem laag moleculair gewicht en is biologisch buitengewoon actief waardoor het in staat is om andere elementen aan zich te binden tot het actieve fulvinezuurcomplex. In zijn complexe structuur bevat fulvinezuur 84 verschillende mineralen en sporenelementen die in ideale natuurlijke staat verkeren waardoor ze bijzonder goed opgenomen kunnen worden door planten, dieren en mensen. Als goede transporteur brengt fulvinezuur de voedingsstoffen naar de cellen die het nodig hebben. Door zijn unieke eigenschappen dringt fulvinezuur zeer gemakkelijk de cellen binnen. Zodra fulvinezuur de voedingsstoffen heeft afgeleverd brengt het de eventueel aanwezige toxines zoals zware metalen en pesticides in de cellen terug naar buiten.

Wat maakt shilajit zo bijzonder?

De vorming van shilajit duurt duizenden jaren, waardoor het een zeer kostbare en zeldzame substantie is.

Het specifieke klimaat en de geologische omstandigheden in de Himalaya zijn cruciaal voor de vorming van shilajit. Andere berggebieden kunnen ook shilajit produceren, maar de kwaliteit en samenstelling kunnen variëren.

Shilajit afkomstig van het Himalayagebergte wordt al eeuwenlang gebruikt wordt in de traditionele Ayurvedische geneeskunde voor de behandeling van verschillende aandoeningen zoals bloedarmoede, chronische vermoeidheid, spijsverteringsproblemen, gewrichtspijn en gewrichtsontsteking (artritis), erectiestoornissen en vruchtbaarheidsproblemen.

De gezondheidsvoordelen van shilajit
van de Ayurveda tot de moderne voedingssupplementengeneeskunde

Shilajit wordt al meer dan 4000 jaar gebruikt, o.a. in de traditionele Ayurvedische geneeskunde. Hierover circuleren er veel oude verhalen. Zo werd shilajit in Centraal-Azië populair omdat de toenmalige bevolking zag welk effect het had op zwakkere dieren die aan de teerachtige substantie likten.

Shilajit (mumiyo) wordt zelfs vermeld in werken van o.a. de bekende Griekse filosoof en wetenschapper Aristoteles.

Intussen zijn verschillende succesvolle studies gedaan naar de mogelijke voordelen van shilajit voor de gezondheid van de mens. Omwille van de nutriëntrijke samenstelling van fulvinezuur als belangrijkste bioactieve stof zou shilajit verschillende positieve effecten kunnen hebben op ons lichaam.

De toepassingen van shilajit als voedingssupplement

In afwachting van de (botanical) goedkeuring van de Europese commissie kunnen we alvast volgende gezondheidsclaims van shilajit vermelden: 

Verbeterde voedingsstofopname
Het fulvinezuur aanwezig in shilajit werkt als een natuurlijk transportmiddel voor voedingsstoffen. Door de sterke bindingscapaciteit van fulvinezuur aan mineralen kunnen deze gemakkelijk getransporteerd en geabsorbeerd worden in het lichaam. Dit verbetert de algehele voedingsstatus op cellulair niveau aanzienlijk waardoor het lichaam sneller herstelt.

Krachtige antioxidant
Shilajit is rijk aan antioxidanten die helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen in het lichaam. Vrije radicalen zijn instabiele moleculen die cellulaire schade kunnen veroorzaken, wat leidt tot veroudering en verschillende ziekten. Door deze vrije radicalen te neutraliseren, helpt shilajit om weefsels en cellen te beschermen.

Meer energie, minder vermoeidheid
Studies suggereren dat shilajit zou bijdragen tot een verhoging van de adenosinetrifosfaatproductie (ATP), een essentiële stof voor de energieproductie in de cellulaire energiecentrales (mitochondriën). Verhoogde energie leidt tot vermindering van vermoeidheid, wat gunstig kan zijn voor mensen met bijvoorbeeld het chronische vermoeidheidssyndroom (CVS).

Ondersteuning van het immuunsysteem
Door zijn sterke antioxidante werking is shilajit gezegend met immunomodulerende eigenschappen, wat betekent dat het kan helpen om het immuunsysteem te versterken. Door een toegenomen opname van essentiële voedingsstoffen zorgt fulvinezuur voor een betere ondersteuning van de afweermechanismen van het lichaam. Dit verhoogt de productie van witte bloedcellen en verbetert de weerstand van het lichaam tegen ziekten en infecties wat leidt tot een snellere genezing bij ziekte. Verder tonen onderzoeken dat fulvinezuur antimicrobiële, antivirale en antiallergische effecten heeft.

Verbeterde cognitieve functie
De antioxidanten in fulvinezuur kunnen helpen bij het verbeteren van de cognitieve functies, zoals het geheugen en de concentratie. Ze beschermen immers de hersencellen tegen schade door vrije radicalen en bevorderen op die manier een betere neuronale functie.

Ontstekingsremmer
De antioxidanten dragen ook bij tot het neutraliseren van vrije radicalen, die cellulaire schade en ontstekingen kunnen veroorzaken. Dit kan helpen bij het verminderen van ontstekingsgerelateerde aandoeningen zoals gewrichtsontsteking (artritis).

Verbetering van de bot- en gewrichtsgezondheid
Door zijn rijke mineraleninhoud kan shilajit bijdragen tot sterkere botten en gezondere gewrichten. Het kan helpen bij het voorkomen van aandoeningen zoals botontkalking (osteoporose) en het verlichten van gewrichtspijn.

Ondersteuning van de spijsvertering en de stofwisseling
Door een betere aanvoer van mineralen en andere bioactieve stoffen is shilajit in de mogelijkheid om de vertering en het metabolisme van koolhydraten en vetten (lipiden) beter te ondersteunen. Daarnaast draagt shilajit bij tot een betere regulering van de bloedsuikerspiegel wat nuttig kan zijn om de insulinegevoeligheid te verbeteren.

Gewichtsbeheersing
Een studie die gepubliceerd werd in de Journal of Medical Food ontdekte dat de proefpersonen die shilajit toegediend kregen gemakkelijker konden afvallen door te trainen dan de placebogroep. Volgens de onderzoekers zou dit komen omdat shilajit bijdraagt tot de activatie van genen die de spieren sneller laten aanpassen naarmate de trainingen elkaar opvolgen.

Gezonde veroudering
Door het hoge gehalte aan antioxidanten en mineralen heeft shilajit een gunstige werking op de veroudering van het lichaam en de mentale en cognitieve functies.

De antioxidanten bevorderen immers de cellulaire regeneratie en remmen de schadelijke effecten van veroudering. Dit heeft ook een gunstig effect op het behoud van een jeugdige huid en het verminderen van verouderingstekenen zoals rimpelvorming.

Ontgifting van zware metalen
Zware metalen zoals lood, kwik en cadmium zijn vooral gevaarlijk omdat ze de bindingsplaatsen op de celmembranen bezetten waar zich normaal gezien lichaamseigen stoffen op vasthechten. Ze verstoren er de celbalans, de opname van voedingsstoffen, vitaminen en mineralen en het immuunsysteem. Vooral vetweefsel, botten, hersenen en nieren zijn hiervan het slachtoffer, want zij fungeren als reservoir voor zware metalen. Om het lichaam van zware metalen te ontdoen zijn stoffen nodig die zware metalen kunnen binden (cheleerders) door er complexen mee te vormen. Fulvinezuur heeft een sterk vermogen om dergelijke complexen te vormen. Samen met fulvinezuur krijg je met shilajit meteen ook een flinke boost van mineralen en sporenelementen.

Verbetering vruchtbaarheid en libido
Shilajit wordt traditioneel gebruikt om de mannelijke vruchtbaarheid en het libido te verbeteren. Het kan de spermakwaliteit en -mobiliteit verhogen, en het testosteronniveau ondersteunen, wat gunstig is voor de seksuele gezondheid. Verschillende klinische onderzoeken bevestigen dat shilajit de testosteronproductie kan stimuleren.

Ondersteuning bij bloedarmoede
Door het hoge ijzergehalte kan shilajit helpen bij de behandeling van bloedarmoede door de hemoglobine- en rode bloedcelspiegels te verhogen.

Ondersteuning hartgezondheid
De antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen van shilajit kunnen ook bijdragen tot een betere hartgezondheid. Het helpt bij het verlagen van cholesterol- en triglycerideniveaus, waardoor het risico op hart- en vaatziekten verminderd wordt.

Ondersteuning levergezondheid
Shilajit zou leverbeschermende (hepatoprotectieve) eigenschappen hebben, wat betekent dat het de lever kan beschermen tegen schade en de ontgiftingsfuncties van de lever kan ondersteunen.

Toedieningswijzen en veiligheid

Shilajit wordt meestal in gevarieerde dosering geconsumeerd in zijn harsvorm, als poeder of als supplement. Hoewel shilajit over het algemeen veilig is voor de meeste mensen, kan het interacties vertonen met bepaalde medicijnen. Zoals voor elk voedingssupplement is het belangrijk om je arts of therapeut te raadplegen voordat je een nieuw supplement gaat gebruiken, vooral als je zwanger bent, borstvoeding geeft of onderliggende gezondheidsproblemen hebt.

Conclusie

Shilajit of fulvinezuur is een opmerkelijke natuurlijke stof met talrijke gezondheidsvoordelen. Van het verbeteren van de voedingsstofopname tot het bieden van krachtige antioxidantbescherming, shilajit speelt een essentiële rol in het bevorderen van de algehele gezondheid. Door de diverse gezondheidsvoordelen als supplement, is shilajit een waardevolle hulpbron voor de natuurlijke gezondheidszorg.