Zaagpalm – Plasproblemen bij prostaatvergroting
Eeuwenoud Indiaans medicinaal kruid
Zaagpalm is een medicinaal kruid dat eeuwenlang door de Noord-Amerikaanse Indianen werd gebruikt tegen onvruchtbaarheid en impotentie.Frequenter moeten plassen, waarbij de straal qua kracht veel wegheeft van een kapotte tuinslang en kaalhoofdigheid zijn de gekende symptomen van een goedaardige prostaatvergroting, waar zowat een kwart van de 50-plusmannen mee te maken krijgen. Verschillende studies waaronder de Chocrane meta-analyse toonden een significant beter effect aan van zaagpalm op de urinaire klachten veroorzaakt door prostaathypertrofie dan een placebo en een even goed effect dan bepaalde reguliere medicijnen.
Zaagpalm en zijn benaming
Zaagpalm is gekend onder verschillende benamingen. Haar wetenschappelijke, botanische Latijnse naam is Serenoa Repens. Het eerste deel Serenoa is afgeleid van de plantkundige Sereno Watson (1826-1892) van de Harvard Universiteit, die veel Amerikaanse planten heeft beschreven. Repens betekent ‘kruipend’ en duidt op de lage groei van deze kleine palmsoort met een vaak kruipende stengel. Sabal is vermoedelijk de Zuid-Amerikaanse benaming voor deze stamloze dwergpalmsoort.De waaiervormige bladeren zitten op een steel met scherpe zaagtanden. Vandaar de Nederlandse benamingen zoals zaagpalm, zaagpalmetto, zaagbladpalm en zaagtandpalm, de Engelse benaming Saw palmetto en de Duitse benaming Sägepalme.
Herkomst en vindplaats van zaagpalm
Zaagpalm groeit voornamelijk in de Caraïben en de Atlantische kustgebieden van Noord-Amerika. Tegenwoordig groeit deze dwergpalm ook in de zuiderse staten van de Verenigde Staten en op zandachtige gronden van Zuid-Europa en Noord-Afrika aan de Middellandse Zee, waar ze omwille van haar waaiervormige bladeren veel geteeld wordt als sierplant.Zaagpalm gedijt het best in een warm en vochtig klimaat en houdt van een goed doorlatende, zandige en vochtige bodem in de zon bij minimumtemperaturen van 10 tot 13°C. In het wild vind je ze vaak op open plaatsen en in duingebieden aan de kust. Maar ze verdraagt ook wel moerassige omstandigheden. Daarentegen heeft zaagpalm een hekel aan vorst.
Beschrijving van de zaagpalm
Zaagpalm is een groenblijvende, winterharde waaierpalm die vaak in lage bosjes bij elkaar groeit en aldus een dicht struikgewas vormt. Als dwergpalm heeft ze meestal een kruipende en zeer zelden een korte rechtopstaande stengel van een halve tot 2 meter hoog die vertrekt vanuit een kruipende wortelstok.De 1 meterlange blauw- tot geelgroene bladeren vormen een brede waaier bestaande uit een 20-tal lancetvormige segmenten, die op een steel met scherpe zaagtanden zit.
De elegant ogende plant produceert kleine, crèmekleurige bloemen waaruit in de winter olijfvormige geelgroene, en later blauwzwarte besjes groeien. Deze éénzadige vruchten hebben een scherpe zeepachtige smaak met een vanilleachtig aroma. Het is uit deze rijpe vruchten dat de werkzame stoffen van de zaagpalm worden geëxtraheerd.
Zaagpalm doorheen de geschiedenis
De Noord-Amerikaanse Indianen gebruikten de rijpe zaadpalmvruchten vooral bij onvruchtbaarheid en impotentie. De Indianen en later ook de kolonisten aten de bessen omwille van hun spierversterkende en geslachtsdriftbevorderende effecten bij erectiestoornissen en testikelatrofie, maar vooral ook omwille van hun gunstige eigenschappen bij allerlei urinewegaandoeningen ten gevolge van een vergrote prostaat.Niet alleen de vrucht vertoont interessante medicinale eigenschappen, van de binnenkant van de schors werd door de Indianen een afkooksel gemaakt voor de behandeling van diarree, dysenterie, buikpijn, en zelfs slangen- en insectenbeten.
Daarnaast pasten de Indianen zaagpalm ook toe als middel om te kalmeren, tegen nieraandoeningen en om de borstklier te vergroten.
In de Verenigde Staten en Duitsland begon zaagpalm vanaf 1900 aan een opmars als het beste geneesmiddel tegen goedaardige prostaatvergroting (benigne prostaathypertrofie – BPH).
De gebruikte delen van de zaagpalm
Van de hele zegepalmplant wordt tegenwoordig enkel nog gebruik gemaakt van de rijpe vruchten als basis voor natuurlijke geneesmiddelen of voedingssupplementen.
De belangrijkste inhoudstoffen van zaagpalm
Zaagpalm is rijk aan fytosterolen waarvan bètasitosterol en stigmasterol de belangrijkste zijn. Daarnaast bevat de zaagpalmvrucht zo’n 12 verschillende vette oliën met triglyceriden en vrije vetzuren zoals onder andere oleïnezuur, laurinezuur, myristinezuur, palmitinezuur en linolzuur.Ook bevat zegepalm langketige alifatische vetalcoholen, flavonoïden en in mindere mate enzymen, looistoffen, fenolzuren, alkaloïden, koolhydraten, etherische olie, harsen en carotenoïden.
Zaagpalm en prostaatproblemen
Prostaatproblemen zijn vooral te wijten aan de overactieve enzymen 3-alfa- en 5-alfa-reductase die een belangrijke rol spelen in het steroïdenmetabolisme waarbij testosteron omgezet wordt in dihydrotestosteron (DHT) dat potentere eigenschappen heeft. Dit proces resulteert in sterkere mannelijke kenmerken zoals de aanmaak van spiermassa, de groei van lichaamsbeharing en spermaproductie. Die overactiviteit heeft echter ook een averechts effect zoals vaker en moeilijker plassen, haaruitval en een verminderd libido. Vooral mannen boven de 50 worden gevoeliger voor deze overactiviteit. Zaagpalm is een natuurlijke remedie die de activiteit van de enzymen afremt.
Zaagpalm en plas- en urinewegproblemen ten gevolge van prostaatvergroting
Naast de remming van de enzymactiviteit heeft zaagpalm ook een ontstekingwerende en ontzwellende (decongestieve) werking op de prostaat. Zaagpalm werkt ook krampwerend op de blaas en de urinewegen en contractiebevorderend op de blaasspier. Bovendien werken de sitosterolen versterkend op de blaashals. Dit alles maakt van deze plant een goede fytotherapeutische remedie tegen diverse plasproblemen ten gevolge van een prostaatvergroting (prostaathypertrofie) en prostaatontsteking (prostatitis) zoals frequent plassen in kleine beetjes (polykissurie), nachtelijk plassen (nycturie), moeilijk bedwingbare aandrang (urgency), het gevoel van resterende urine (retentie), vertraagd begin van urinelozing, plassen in twee keer, een zwakke en verspreide urinestraal, langdurig nadruppelen.Zaagpalm als urinedrijvend middel
Zaagpalm is antiseptisch en vochtafdrijvend, en helpt hiermee om sneller vochtophopingen uit het lichaam af te voeren. In deze context kan zaagpalm fytotherapeutisch ingezet worden bij blaasontstekingen, urinewegontstekingen, ook in combinatie met prostaatvergroting, incontinentie en bedplassen.Zaagpalm en de hormonale balans hij de man
Zaagpalm bevat fytosterolen, die als natuurlijke anabole steroïden de aanmaak van testosteron bevorderen. In deze context kan zaagpalm ingezet worden bij verminderende seksuele energie, frigiditeit bij zowel mannen als vrouwen, impotentie en vruchtbaarheidsproblemen bij mannen, maar ook om spiermassa te vergroten en kaalhoofdigheid af te remmen.Nevenwerkingen en contra-indicaties
- Prostaatklachten dienen steeds geëvalueerd te worden door een arts en klinisch onderzocht te worden (PSA in bloedonderzoek) om prostaatkanker uit te sluiten.
- Zaagpalm is veilig in gebruik, ook op langere termijn en in de aanbevolen doses.
- Er zijn weinig of weinig nevenwerkingen gekend. De zeldzame nevenwerkingen zoals jeuk, hoofdpijn, lichte maagdarmklachten zijn lichter dan deze van reguliere medicijnen.
- Niet te gebruiken door zwangere en zogende vrouwen, kinderen onder de 12 jaar.
- Door zijn fyto-oestrogene werking heeft zaagpalm een oestrogeen effect. Dit vrouwenhormoon kan ongewild borstvorming en een verlaagd libido met zich meebrengen. Stress kan dit effect nog versterken. Een mogelijke oplossing hiervoor is het simultaan gebruik van Diindolylmethaan (DIM), een natuurlijke oestrogeenremmer afkomstig uit broccoli.
- Zaagpalm beïnvloedt de serumspiegel niet van het prostaatspecifieke antigen (PSA) in tegenstelling tot bepaalde medicijnen.
