Zeewier & Algen – Voedzaam, milieuvriendelijk en lekker
Zeewier en algen, voedsel van de toekomst?
Dat groenten gezond zijn, dat wisten we intussen wel allemaal. Groenten zijn rijk aan vitaminen en mineralen. Om ze allemaal binnen te krijgen is het aangeraden om zoveel mogelijk te variëren in je groentekeuze op je bord. Maar wist je dat de zee ook vol groenten zit? Jawel, zeewier bestaat eigenlijk al veel langer dan de meeste groenten die we kennen, en toch denken we er nog altijd niet automatisch aan om ze ook regelmatig op ons bord te leggen. Zonde, want zeewier zit niet alleen boordevol interessante voedingsstoffen, ze bieden ook veel voordelen voor de mens en de planeet.
Zeewier en algen, is dat hetzelfde?
Wie over zeewier spreekt, denkt automatisch ook aan algen. Voor velen is dat hetzelfde. Maar niets is minder waar. Algen is een verzamelnaam voor een groep relatief eenvoudige organismen die aan fotosynthese doen om energie en koolhydraten te produceren terwijl ze niet tot de ‘hogere’ planten of ‘landplanten’ behoren. Algen kunnen zowel eencellige als meercellige organismen zijn en zelfs relatief complexe vormen aannemen zoals zeewier.
We onderscheiden microalgen en macroalgen.
Microalgen
De vele, vrij in het water zwevende organismen worden onderverdeeld in plantaardig fytoplankton (microalgen) en dierlijk zoöplankton dat zich met fyto- of zoöplankton voedt. Microalgen zijn dus heel kleine plantachtige organismen van 1à 50 µg groot die je enkel kunt zien via de microscoop. In tegenstelling tot de hogere planten, hebben microalgen geen bladeren, wortels, bloemen, stam of andere organische structuren.
Dankzij hun fotosynthese zijn microalgen verantwoordelijk voor het leven op aarde. Wist je dat zij ongeveer de helft van de zuurstof produceren die in de atmosfeer aanwezig is? Daarnaast zijn ze in staat om met behulp van licht als energiebron zelf chemische energie op te slaan (fotoautotrofie) en van de opname van anorganische stoffen te leven. Het leven in de oceanen, zeeën en meren is afhankelijk van microalgen omdat zij het begin vormen van de voedselketen.
Algen zijn voor de mens moeilijk verteerbaar en worden daarom in gedroogde en fijngemalen poeders of tabletvorm verkocht. Spirulina en chlorella zijn daar bekende voorbeelden van en kunnen in poedervorm of als voedingssupplement verkregen worden.
Zeewier zijn macroalgen
Zeewier zijn macrofytische zeealgen, wat betekent dat het plantachtige organismen zijn die in de zee leven. Ze bestaan uit vertakt loof (thallus) en gelijken soms op een plant met stengel en blad. De meeste wieren hebben een wortelachtig aanhechtingsorgaan dat schijfvormig, vertakkend of klauwachtig is. Hiermee hecht zeewier zich aan een harde ondergrond zoals rotsen of koraal. Sommige zeewieren kunnen zich niet hechten en drijven dan vrij in de zee. Zeewieren worden niet alleen gevonden in oceanen, ze groeien en kleven ook aan rotsachtige wanden of op de glooiing van zeedijken. Of ze spoelen gewoon aan op het strand. Je kunt ze dus gewoon zelf gaan plukken.
Zeewier is goed verteerbaar voor de mens en kan daarom vers gegeten worden. Alles van de zeewierplant is eetbaar.
De eigenschappen van zeewier
Soorten wieren
De soorten wieren onderscheiden zich naarmate de diepte waarin ze leven:
Blauwwieren zijn geen plantaardige wieren. Officieel behoren ze tot de bacteriën.
Boordevol voedingsstoffen
Zeewier heeft een hoge voedingswaarde en bevat veel eiwitten, mineralen zoals jodium, calcium, fosfor, natrium en kalium, en vitamine B. Vooral het natuurlijke jodiumgehalte is opvallend. In een vorig artikel zagen we dat de Belgische en Nederlandse bevolking vaak een tekort heeft aan jodium. In deze context zou het een goede zaak zijn om zeewier te introduceren in je keuken.
Qua voedingsstoffen zien we ook verschillen tussen algen en zeewieren. Terwijl zeewier veel jodium bevat, zul je in algen eerder veel omega-3-vetzuren aantreffen. Hoe dan ook, beide zijn heel gezond voor de mens.
Kennismaking met enkele eetbare zeewiersoorten
Wildplukken, zeewierboerderijen of in de supermarkt?
Veel zeewiersoorten zoals zeesla, blaaswier, zeespaghetti, dulse, Iers mos en knotswier liggen gewoon voor het rapen aan onze kust in België en Nederland. Ben je niet zo zeker van je stuk, breng dan eens een bezoekje aan een zeewierboerderij.
In de meeste winkels kun je zeewier kopen in gedroogde vorm die nog maanden tot zelfs jaren houdbaar blijft. Omwille van hun overheersende smaak, kun je er niet zo veel van eten. Ben je niet zo gek van de smaak, maar wil je toch overwegen om het te eten omwille van zijn gezonde eigenschappen? Verschillende soorten zeewieren zijn tegenwoordig ook verkrijgbaar in strooibussen, al dan niet vermengd met kruiden. Die kun je dan over je gerechten of salades strooien om ze op smaak te brengen.
Voorzichtigheid met zeewier
Af en toe wat zeewier op het menu is goed voor de gezondheid, behalve als je schildklier- of bijnierproblemen hebt. Vooral onverhit of rauw zeewier bevat zeer veel jodium. Door het te bakken, te roosteren of te koken kun je het jodiumgehalte aanzienlijk doen dalen. Niettemin, overleg eerst even met je arts of therapeut voordat je zeewier op het menu wilt zetten.
Naast het feit dat zeewier een rijke bron is van verschillende voedingsstoffen, kunnen we alvast zeggen dat zeewier als voedingsmiddel een gunstige invloed heeft op onze ecologische voetafdruk:
Dat groenten gezond zijn, dat wisten we intussen wel allemaal. Groenten zijn rijk aan vitaminen en mineralen. Om ze allemaal binnen te krijgen is het aangeraden om zoveel mogelijk te variëren in je groentekeuze op je bord. Maar wist je dat de zee ook vol groenten zit? Jawel, zeewier bestaat eigenlijk al veel langer dan de meeste groenten die we kennen, en toch denken we er nog altijd niet automatisch aan om ze ook regelmatig op ons bord te leggen. Zonde, want zeewier zit niet alleen boordevol interessante voedingsstoffen, ze bieden ook veel voordelen voor de mens en de planeet.
Zeewier en algen, is dat hetzelfde?
Wie over zeewier spreekt, denkt automatisch ook aan algen. Voor velen is dat hetzelfde. Maar niets is minder waar. Algen is een verzamelnaam voor een groep relatief eenvoudige organismen die aan fotosynthese doen om energie en koolhydraten te produceren terwijl ze niet tot de ‘hogere’ planten of ‘landplanten’ behoren. Algen kunnen zowel eencellige als meercellige organismen zijn en zelfs relatief complexe vormen aannemen zoals zeewier.
We onderscheiden microalgen en macroalgen.
Microalgen
De vele, vrij in het water zwevende organismen worden onderverdeeld in plantaardig fytoplankton (microalgen) en dierlijk zoöplankton dat zich met fyto- of zoöplankton voedt. Microalgen zijn dus heel kleine plantachtige organismen van 1à 50 µg groot die je enkel kunt zien via de microscoop. In tegenstelling tot de hogere planten, hebben microalgen geen bladeren, wortels, bloemen, stam of andere organische structuren.
Dankzij hun fotosynthese zijn microalgen verantwoordelijk voor het leven op aarde. Wist je dat zij ongeveer de helft van de zuurstof produceren die in de atmosfeer aanwezig is? Daarnaast zijn ze in staat om met behulp van licht als energiebron zelf chemische energie op te slaan (fotoautotrofie) en van de opname van anorganische stoffen te leven. Het leven in de oceanen, zeeën en meren is afhankelijk van microalgen omdat zij het begin vormen van de voedselketen.
Algen zijn voor de mens moeilijk verteerbaar en worden daarom in gedroogde en fijngemalen poeders of tabletvorm verkocht. Spirulina en chlorella zijn daar bekende voorbeelden van en kunnen in poedervorm of als voedingssupplement verkregen worden.
Zeewier zijn macroalgen
Zeewier zijn macrofytische zeealgen, wat betekent dat het plantachtige organismen zijn die in de zee leven. Ze bestaan uit vertakt loof (thallus) en gelijken soms op een plant met stengel en blad. De meeste wieren hebben een wortelachtig aanhechtingsorgaan dat schijfvormig, vertakkend of klauwachtig is. Hiermee hecht zeewier zich aan een harde ondergrond zoals rotsen of koraal. Sommige zeewieren kunnen zich niet hechten en drijven dan vrij in de zee. Zeewieren worden niet alleen gevonden in oceanen, ze groeien en kleven ook aan rotsachtige wanden of op de glooiing van zeedijken. Of ze spoelen gewoon aan op het strand. Je kunt ze dus gewoon zelf gaan plukken.
Zeewier is goed verteerbaar voor de mens en kan daarom vers gegeten worden. Alles van de zeewierplant is eetbaar.
De eigenschappen van zeewier
- Sterk en flexibel
Zeewier is uitermate sterk en wordt niet verstoord in zijn ruige, turbulente en meest instabiele omgeving op onze planeet. Ze verdragen de voortdurende schokken van de golven, de penetrerende zonnestralen en de blootstelling aan lucht bij laagwater. En toch leven de meeste zeewieren slechts een of twee jaar.
- Slappe structuur en toch rechtop
Zeewier staat ondanks zijn slappe structuur zonder houtige stengel, gewoon rechtop. Dat komt door de opwaartse druk van het water. Behalve wat zonlicht vindt zeewier alles wat hij nodig heeft in het water en zijn omgeving.
- Complex
Zeewier is complexer dan we denken. Ze beschikken over gespecialiseerde weefsels en groeivormen en complexe voortplantingsorganen.
Soorten wieren
De soorten wieren onderscheiden zich naarmate de diepte waarin ze leven:
- De groenwieren leven het meest aan de oppervlakte: ongeveer 1800 soorten Chlorophyta
- De bruinwieren leven een niveau lager dan de groenwieren: ongeveer 1800 soorten Phaeophyta. Bruinwieren zijn het meest vertegenwoordigd en vaak ook het grootst. De grootste bruinwiersoort kan wel 70 meter lang worden!
- De roodwieren leven onderaan: ongeveer 6200 soorten rhodoplantae
Blauwwieren zijn geen plantaardige wieren. Officieel behoren ze tot de bacteriën.
Boordevol voedingsstoffen
Zeewier heeft een hoge voedingswaarde en bevat veel eiwitten, mineralen zoals jodium, calcium, fosfor, natrium en kalium, en vitamine B. Vooral het natuurlijke jodiumgehalte is opvallend. In een vorig artikel zagen we dat de Belgische en Nederlandse bevolking vaak een tekort heeft aan jodium. In deze context zou het een goede zaak zijn om zeewier te introduceren in je keuken.
Qua voedingsstoffen zien we ook verschillen tussen algen en zeewieren. Terwijl zeewier veel jodium bevat, zul je in algen eerder veel omega-3-vetzuren aantreffen. Hoe dan ook, beide zijn heel gezond voor de mens.
Kennismaking met enkele eetbare zeewiersoorten
- Nori
Nori is een roodwier dat we kennen van de steeds populairder wordende sushi. Na het verhitten of drogen wordt deze roodwier donkergroen. Hoewel norivellen gemakkelijk te verkrijgen zijn in de supermarkten, groeit dit wiersoort niet van nature in België of Nederland. Nori heeft het hoogste eiwitgehalte van alle zeewieren en kan ook versnipperd worden in je salade.
- Dulse
Dit zeewier houdt van koud water en groeit dus ook bij ons. Hoewel het vaak gedroogd verkocht wordt, kun je het vers in slechts enkele minuten gaarkoken en eten zoals spinazie, kool of andere bladgroenten. Dulse is ook lekker in sauzen, hartige deeg en soep.
- Wakame
Deze Japanse zeewiersoort is een van de rijkste calciumbronnen. Eet van wakame kleine porties als smaakmaker in je salade.
- Kombu
Deze Aziatische zeewiersoort groeit lang en langzaam en kan hier vrijwel alleen in gedroogde vorm gekocht worden. Laat het even wellen in kokend water en gebruik het dan als basis voor je bouillon.
- Zeespaghetti
De lange zeewierslierten laten zich bijvoorbeeld goed vermengen met gewone spaghetti. Zeespaghetti bevat veel vitamine C en heeft een nogal ziltige smaak zodat niet iedereen het lekker vindt. Deze soort groeit niet bij ons maar spoelt soms in grote trossen aan langs onze kust. Meestal gaat het om losgeslagen wieren afkomstig van de Franse of Engelse kusten.
- Kelp
Kelp is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende bruinwieren, die we kennen als jodiumsupplement. Je vindt het bij ons als fijngemalen poeder dat je kunt toevoegen aan je smoothies, baksels en dressings. Kelp is zo rijk aan jodium dat je er snel te veel van eet. Om je jodiuminname te verhogen, neem je best een gedoseerd supplement in capsulevorm.
- Zeesla
Dit groenwier bevat veel chlorofyl en groeit zowat overal, zowel in voedingstofrijk als in vervuild water. Wees dus voorzichtig als je het zelf wil oogsten. Met zijn sterke, ziltige smaak is zeesla net als peterselie lekker in je salade
- Zeekraal
Zeekraal groeit niet in de buurt van (zout) water en valt dus niet onder de wieren, maar is een zeegroente. Zeekraal bevat niet zoveel jodium, maar wel veel andere mineralen en is dus een perfecte afwisseling.
Wildplukken, zeewierboerderijen of in de supermarkt?
Veel zeewiersoorten zoals zeesla, blaaswier, zeespaghetti, dulse, Iers mos en knotswier liggen gewoon voor het rapen aan onze kust in België en Nederland. Ben je niet zo zeker van je stuk, breng dan eens een bezoekje aan een zeewierboerderij.
In de meeste winkels kun je zeewier kopen in gedroogde vorm die nog maanden tot zelfs jaren houdbaar blijft. Omwille van hun overheersende smaak, kun je er niet zo veel van eten. Ben je niet zo gek van de smaak, maar wil je toch overwegen om het te eten omwille van zijn gezonde eigenschappen? Verschillende soorten zeewieren zijn tegenwoordig ook verkrijgbaar in strooibussen, al dan niet vermengd met kruiden. Die kun je dan over je gerechten of salades strooien om ze op smaak te brengen.
Voorzichtigheid met zeewier
Af en toe wat zeewier op het menu is goed voor de gezondheid, behalve als je schildklier- of bijnierproblemen hebt. Vooral onverhit of rauw zeewier bevat zeer veel jodium. Door het te bakken, te roosteren of te koken kun je het jodiumgehalte aanzienlijk doen dalen. Niettemin, overleg eerst even met je arts of therapeut voordat je zeewier op het menu wilt zetten.
Zeewier, een gezond alternatief voor de toekomst!
Naast het feit dat zeewier een rijke bron is van verschillende voedingsstoffen, kunnen we alvast zeggen dat zeewier als voedingsmiddel een gunstige invloed heeft op onze ecologische voetafdruk:
- Zeewier groeit bijzonder snel en is niet belastend voor het milieu.
- Zeewier neemt veel CO2 op en filtert het water. Het zeewierpatrimonium kan als het ware vergeleken worden met een groot onderwaterregenwoud.
- Zeewier bevat veel eiwitten. In tijden waarin we steeds meer aangemoedigd worden om minder vlees te eten is zeewier ongetwijfeld een gezond alternatief voor vis en vlees.
