Eksterogen – Likdoorns – Eeltpitten - Clavus

13 oktober 2023

Likdoorns of eksterkogen, pijnlijke eeltpitten

Een likdoorn, ook wel bekend als een eksteroog, is een pijnlijke verdikking van de huid die zich meestal ontwikkelt op drukpunten of gebieden waar wrijving optreedt. Veel mensen hebben er last van. De klachten variëren van licht ongemak tot ernstige pijn en kunnen de mobiliteit aanzienlijk beïnvloeden. In dit artikel gaan we dieper in op wat eksterogen of likdoorns zijn, hun oorzaken, symptomen, behandelingsopties en preventieve maatregelen.

Verschillende benamingen voor dezelfde klacht

De termen likdoorn en eksteroog worden vaak door elkaar gebruikt. Terwijl de term eksteroog de traditionele benaming is voor de voetaandoening waarover we het in dit artikel zullen hebben, spreken we tegenwoordig eerder over likdoorn. Beide termen benoemen echter dezelfde klacht. Omdat deze eeltplek als het ware prikt in het omringende weefsel, wordt ze in de volksmond vaak ook wel eeltpit genoemd. De officiële naam is clavus.

Wat zijn eksterogen of likdoorns?

Eksterogen zijn naar binnen groeiende eeltplekken die erg pijnlijk kunnen zijn, vooral wanneer ze zich ontwikkelen op plaatsen waar gewicht wordt uitgeoefend, zoals onder de bal van de voet of op de toppen van de tenen. Bij een eksteroog ontstaat een kleine harde knobbel van verdikte huid (eelt) die naar binnen groeit en daar verhardt tot een hoornachtig stukje dat meestal vaalgeel van kleur is. Ze komen meestal voor op de voeten en tenen, soms tussen de tenen, maar ook op de handen of andere delen van het lichaam.

Hoe ziet een likdoorn eruit?

Een likdoorn of eksteroog is meestal slechts enkele millimeters groot en ziet eruit als een kleine, ronde of ovale verhevenheid op de huid met al dan niet een verharde kern. De exacte verschijningsvorm kan echter variëren naargelang van het type likdoorn en de locatie op het lichaam. Hier vind je de kenmerken van de twee belangrijkste soorten likdoorns:

Harde likdoorn
- Een harde likdoorn is klein en compact en heeft meestal een duidelijke centrale, harde kern van verdikte huid die soms zwart is. Het zwarte puntje is eigenlijk de naar binnen gegroeide eeltkern in de vorm van een punt. De punt richt zich op de gevoelige huid en veroorzaakt dus pijn.
- De kleur van de huid kan variëren van wit, grijs tot geel en zelfs bruin, afhankelijk van je huidtype.
- De likdoorn is vaak omringd door een dunne ring van geïrriteerde, verhoornde huid.
- Het kan voorkomen op drukpunten, zoals de toppen van de tenen, de zijkanten van de voet en de bal van de voet.
Zachte likdoorn (donslikdoorn)
- Een zachte likdoorn is meestal wit of grijs van kleur.
- Het heeft een zachtere textuur dan een harde likdoorn en heeft geen harde kern.
- Zachte likdoorns komen vaak voor tussen de tenen, waar vocht en warmte de huid kunnen verweken.

Likdoorns zijn doorgaans klein en bevinden zich op plaatsen waar druk en wrijving optreden, zoals in schoenen die niet goed passen of op plekken waar bot tegen de huid wrijft. Ze kunnen variëren in grootte en pijnlijkheid, afhankelijk van de ernst van de druk en de individuele gevoeligheid van de persoon.
Hoewel likdoorns meestal visueel herkenbaar zijn, kunnen ze soms verward worden met andere huidproblemen zoals wratten. Als je twijfelt over de aard van de huidverandering of als je last hebt van pijnlijke symptomen, is het raadzaam om je arts te raadplegen voor een nauwkeurige diagnose en behandeling.

Hoe ontstaan likdoorns en eksterogen

De huid bestaat uit verschillende lagen, waarvan de buitenste laag (opperhuid) fungeert als beschermlaag voor de diepere, gevoelige huidlagen. Wanneer de huid voortdurend blootgesteld wordt aan druk zoals bij een te strakke schoen, ontstaan er op de opperhuid verdikkingen (eelt). Blijft die druk aanhouden, dan veranderen de verdikkingen in likdoorns met een hardere kern die zich diep in de gevoelige huidlaag nestelt. Vandaar het soms erg pijnlijk gevoel. Deze kern wordt de hoornpunt van de eeltpit genoemd.
De belangrijkste oorzaak van likdoorns is dus een herhaalde druk en wrijving op een bepaald deel van de huid. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren, zoals:
Onjuist passende schoenen die te strak zitten en/of wrijving veroorzaken
Hoge hakken die extra druk uitoefenen op de voorvoet
Voetafwijkingen, zoals hamertenen (hallux valgus), botuitgroeisels (exostosen) of klauwtenen, die zorgen voor drukpunten
Veel staan of lopen gedurende lange periodes
Overgewicht, zodat extra druk ontstaat op de voeten
Aangezien vrouwen doorgaans vaker te nauwe schoenen dragen hebben zij vaker last van likdoorns dan mannen.

Hoe herken je een likdoorn?

Een likdoorn wordt soms verward met een pijnlijke blaar of een gewoon eeltlaagje. Dit is echter niet hetzelfde. Zo herken je de symptomen van een likdoorn:

Een rond verdikt eeltplekje
Met een witte, grijze, gele of bruine kleur naargelang van je huidtype
De ronde eeltplek is niet groter dan een paar millimeter
Ze komen meestal voor op en tussen je tenen of voetzool
Je voelt een ongemak of pijn bij een directe druk tijdens het lopen
Ze zitten meestal dicht tegen het bot aan, waardoor ze erg pijnlijk kunnen aanvoelen
Het centrum van de likdoorn ligt iets dieper in de huid en kan erg hard zijn

Hoe wordt de diagnose van een likdoorn gesteld?

Soms is het moeilijk om het verschil te zien tussen een likdoorn en een wrat. Je huisarts zal een likdoorn echter gemakkelijk herkennen. Het grote verschil tussen beide knobbels is dat een likdoorn op een drukplek zit terwijl een wrat zowat overal kan zitten. Door wat eelt weg te snijden komt het verschil snel tot uiting: bij een wrat komen kleine zwarte puntjes in beeld, bij de likdoorn komt een hoornpit tevoorschijn.
Als je last hebt van een hoornachtige verdikking kan de arts ook nog andere aandoeningen vaststellen of uitsluiten zoals een drukpunt bij diabetespatiënten, een drukplek op een uitstekend botdeel van de grote teen (bunion), een al dan niet erfelijke verhoorningstoornis van de voetzool, een drukplek met daaronder een zweer of een opening naar een onderliggende infectiehaard in de huid of in het bot. In dat laatste geval zal de arts een röntgenfoto laten maken.

Hoe worden eksterogen behandeld?

Wegnemen van de druk
De beste manier om eksterogen te behandelen is er uiteraard door ze te voorkomen. En dat doe je natuurlijk door de druk weg te nemen. Zorg voor goede schoenen en vooral dat je schoenen niet knellen. Hou opkomende eeltplekken goed in de gaten want ze kunnen het beginstadium betekeken van likdoorns. Denk niet dat het probleem opgelost geraakt door andere schoenen te dragen als de likdoorn(s) er al is/zijn, want dan is het te laat.
Likdoornpleisters voor drukvermindering
Er zijn pleisters en pads verkrijgbaar die de druk op het likdoorngebied verminderen en beschermen tegen wrijving.

Salicylzuurpleisters
Bepaalde merken verkopen ook pleisters die doorweekt zijn met een salicylzuurzalf. Salicylzuur is de actieve stof die ook in aspirine zit en in staat is om de likdoorn zacht en week te maken. Het salicylzuur dat in het midden van de zachte ring van de pleister zit zorgt ervoor dat de structuur die de hoorncellen en de intracellulaire stof van de likdoornlagen bijeenhoudt, losmaakt. Daardoor wordt de likdoorn weker en kun je hem gemakkelijk weghalen.
Hoe ga je hiervoor tewerk? Laat de likdoornpleister steeds goed inwerken zodat de hoornlaag dunner en weker wordt. Verwissel de pleister om de twee dagen. Na een viertal dagen laat je je voeten weken in een voetbadje met zout of zeep en kun je de likdoorn veilig verwijderen. Probeer de likdoorn niet zelf te verwijderen met een scherp voorwerp zoals een mesje of schaartje.

Eeltverwijdering door een specialist
Slaag je er niet in om zelf het eksteroog te verwijderen, doe dan een beroep op een podoloog, een pedicure of een dermatoloog die het eelt professioneel zal wegschrapen met een speciaal mesje totdat hij/zij er de eeltpit kan uitsnijden. Dit kan pijnlijk zijn.
Na verwijdering kun je de huid goed hydrateren met een speciale voetencrème.

Medische interventie
In ernstige gevallen kan de arts arts medicatie voorschrijven om het likdoornweefsel te verzachten of het likdoorngebied te injecteren met corticosteroïden om ontstekingen te verminderen.

Hoe eksterogen voorkomen?

Eksterogen behandelen is over het algemeen minder aangenaam dan ze te voorkomen. Volgende preventieve maatregelen kunnen helpen om het risico op likdoorns te verminderen:

Draag comfortabele, goed passende schoenen
Kies schoenen met een brede teenbox om druk op de tenen te verminderen
Gebruik speciale inlegzolen of orthopedische steunen. Deze kunnen helpen om de druk over een groter oppervlak te verdelen en de kans op likdoornvorming te verminderen.
Vermijd het dragen van te hoge hakken gedurende lange periodes.
Houd de voeten schoon en droog om schuren te voorkomen.
Trim de teennagels regelmatig om drukpuntproblemen te voorkomen.

CONCLUSIE

Eksterogen of likdoorns zijn ongemakkelijke verdikkingen van de huid die veroorzaakt worden door druk en wrijving. Het handhaven van een goede voetverzorging, het dragen van geschikt en niet knellend schoeisel en het nemen van tijdige maatregelen om drukpunten te verminderen, zijn cruciaal om het risico op likdoorns te minimaliseren. Bij ernstig ongemak en pijn is het raadzaam om medisch advies in te winnen voor passende behandelingsopties