Aminozuren, belangrijke bouwstoffen
In een vorig artikel zagen we al dat een groot deel van onze spier- en weefselcellen bestaat uit proteïnen, ook wel eiwitten genoemd en dat deze op hun beurt opgebouwd zijn uit aminozuren.
Aminozuren spelen een sleutelrol in een hele reeks biologische processen: ze geven structuur aan de cellen, zijn van belang voor het transport en de opslag van de voedingsstoffen die we tot ons nemen, de werking van de organen, klieren en bloedvaten, het immuunsysteem en het hormonaal stelsel, het herstel van weefsels zoals spieren, botten, huid en haar, de wondgenezing en de stofwisseling.
Aminozurenvoorraad in de juiste verhoudingen
Eiwitten uit onze voeding worden in het maagdarmkanaal afgebroken tot losse aminozuren die de voorraad dagelijks aanvullen. Vanuit deze aminozurenvoorraad wordt vervolgens geput om naargelang de behoefte weer nieuwe proteïnen aan te maken. Dit complex biochemisch uitwisselingsproces van aminozuren vindt ongeveer drie tot viermaal per dag plaats. Vandaar het belang dat die voorraad voortdurend aangevuld wordt.
Nog belangrijker is dat de aminozurenvoorraad voortdurend volgens de juiste verhoudingen gehandhaafd wordt. Zodra er één of meerdere aminozuren ontbreken, wordt de vorming van proteïnen verstoord en komen de stofwisselingsprocessen in het gedrang. De meeste welvaartsziekten zoals huidproblemen, haaruitval, slaapproblemen, stemmingswisselingen, erectiestoornissen, artrose, diabetes, hoge bloeddruk, te hoge cholesterolwaarden, rimpelvorming en problemen bij de overgang zijn eigenlijk het gevolg van aminozuurgerelateerde stofwisselingsstoornissen.
Hierna geven we een greep uit de toepassingsgebieden van aminozuren.
Aminozuren en anti-aging
- De huid, de nagels en het haar zijn de spiegel van onze stofwisseling. Om deze gezond te houden en het natuurlijke verouderingsproces te vertragen is een optimale hoeveelheid aminozuren nodig. Aminozuren voeden deze weefsels van binnenuit met als resultaat een sterker bindweefsel, een zachte en elastische huid, sterke nagels en stevig en glanzend haar.
- Creatine is een lichaamseigen stof met vele functies: de productie van collageen en elastine die essentieel zijn voor een stevige, strakke en gehydrateerde huid, sterke ligamenten, pezen en kraakbeen, energie voor de celstofwisseling in de spieren, de hersenen, de huid en de immuuncellen, en de celvernieuwing in het bindweefsel. Voor de vorming van creatine zijn de aminozuren arginine en methionine nodig.
- Glutamine draagt bij tot een gezond zuurbasenevenwicht dat omwille van een ongezonde levensstijl met te veel koffie, nicotine, vlees en suiker, maar ook het natuurlijke verouderingsproces geleidelijk aan uit balans geraakt. Hiervoor zorgt glutamine voor de afscheiding van giftige ammoniak via de nieren en het opslaan van bicarbonaat dat zuren neutraliseert.
- Glutamine is ook belangrijk voor een stevige huid en de eiwitproductie. De lichaamseigen aanmaak van glutamine vermindert met de leeftijd. Bij een tekort haalt het lichaam glutamine uit de spieren wat uiteindelijk leidt tot een verslapping van de spiermassa.
Aminozuren en artrose & osteoporose
- Methionine is een essentieel aminozuur dat bijdraagt aan de opbouw van kraakbeen. Het kraakbeen heeft zwavel nodig en methionine is hiervoor de geschikte leverancier. Mensen die lijden aan artrose hebben vaak te kampen met ernstige zwaveltekorten zodat het kraakbeen moeilijk kan herstellen. Medicijnen zullen de negatieve zwavelstatus nog verergeren. Methioninesuppletie in combinatie met B-vitaminen hebben een positief effect bij artroseklachten. Methionine ondersteunt niet alleen het herstel van kraakbeenweefsel, maar is ook pijnstillend en ontstekingsremmend.
- Arginine is essentieel voor de aanmaak van collageen en hiermee dus ook voor de opbouw van de botten en de groei van de botcellen. Samen met andere aminozuren bevordert arginine de aanmaak van cellen die bot aanmaken (osteoblasten) en remt arginine de aanmaak van cellen die bot afbreken (osteoclasten). Een tekort aan arginine kan bij vrouwen na de overgang tot osteoporose leiden.
Aminozuren en de cardiovasculaire gezondheid
- Studies hebben aangetoond dat arginine de ‘slechte’ cholesterol in het bloed kan doen zakken. Arginine houdt de bloedvatwanden elastisch en voorkomt trombose door de stolling van bloedplaatjes (trombocyten) en witte bloedlichaampjes (leukocyten). Door de bloedvaten te ontspannen, normaliseert arginine ook de bloeddruk.
- Het zwavelhoudend aminozuurachtige taurine regelt de aanvoer van kalium en calcium naar de hartspier. Onrechtstreeks is taurine dus nodig voor de hartslag en voorkomt het daarmee hartritmestoornissen. Taurine verlaagt ook de bloeddruk en de cholesterolspiegel en remt de hechting van bloedplaatjes tegen de vaatwanden.
- Naast een vetbrandende functie heeft carnitine ook een positief effect op het cholesterolniveau.
- Arginine is nodig voor de synthese van het enzym dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van stikstofmonoxide (NO). Een tekort aan stikstofmonoxide is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van diverse hart- en vaatziekten.
- Cysteïne, verkrijgbaar onder de stabiele NAC-vorm (N-acetyl-cysteïne) heeft een positief effect op hart- en vaatziekten, vermindert de homocyteïnespiegel en verhoogt de ‘goede’ cholesterol in het bloed.
Aminozuren en diabetes
- Arginine kan de insulineresistentie verminderen. Insulineresistentie is verantwoordelijk voor een verhoogde bloedsuikerspiegel, aderverkalking, beroerte, hartaanval en een verhoogde vetopstapeling in de cellen. Arginine verbetert de insulinegevoeligheid en verwijdt de bloedvaten waardoor de bloeddruk daalt.
- Ook het aminozuurachtige carnitine verbetert de insulinegevoeligheid en beschermt de cellen van het hart, de nieren en de ogen, die extra onder druk staan bij diabetici, tegen oxidatieve stress.
Aminozuren en de vetverbranding
- De vetopslag en hiermee ook ons figuur wordt vooral bepaald door onze hormonen. Een gerichte inname van bepaalde aminozuren kan het lichaam stimuleren om slankmakende hormonen te produceren. Het groeihormoon dat voornamelijk ’s nachts aangemaakt wordt bij voldoende slaap, verhoogt de eiwitsynthese en bevordert de afbouw van vet. Voor de aanmaak van groeihormoon zijn de aminozuren arginine, methionine en glutamine nodig samen met vitamine B6, B12 en zink als cofactoren.
- Naargelang we ouder worden, verhoogt ons vetpercentage. Carnitine, een aminozuurachtige stof die gevormd wordt uit lysine en methionine, ondersteunt de omzetting van vet in energie en het transport van vetzuren als brandstof. In combinatie met lichaamsbeweging draagt carnitine dus bij tot een verhoogde vetverbranding en een betere figuur.
- Glutamine remt de vetopslag door vetten te binden en vermindert ook de drang naar suiker en alcohol.
Aminozuren en het immuunsysteem
- Arginine is belangrijk voor de energievoorziening van de cellen van het darmslijmvlies en zorgt hiermee voor een optimale barrièrefunctie. Daarnaast stimuleert arginine de thymus en verhoogt het hiermee de activiteit en het aantal afweercellen.
- Glutamine is nodig voor de aanmaak van witte bloedcellen die belangrijk zijn voor het afweersysteem omdat ze verantwoordelijk zijn voor de productie van antilichaampjes. Glutamine wordt in de spieren aangemaakt. Bij intensief sporten ontstaat een tekort zodat we vatbaarder worden voor infecties.
- Glycine speelt een rol bij de productie van antilichaampjes en is hierdoor onmisbaar voor het immuunsysteem. Glycine voorkomt het vroegtijdig afsterven van cellen en vormt samen met glutaminezuur het sterke antioxidant glutathion dat de ontstekingsprecessen reguleert.
- Cysteïne heeft een modulerende werking op het immuunsysteem doordat het de productie van lymfocyten stimuleert, de cytotoxische T-cellen activeert, de NF-kB- expressie remt en de hepatische glutathionsynthese moduleert.